Czym jest szpiczak mnogi?
Szpiczak mnogi (inaczej plazmocytowy) to choroba nowotworowa rozwijająca się w wyniku przemiany nowotworowej limfocytów B do komórek plazmatycznych. W warunkach prawidłowych jest to proces wieloetapowy, który prowadzi do powstania komórek zdolnych do produkcji przeciwciał. Z kolei w przypadku przemiany nowotworowej dochodzi do niekontrolowanego rozrostu plazmocytów i wydzielania dużej ilości przeciwciał będących główną przyczyną objawów choroby.
Szacuje się, że co roku 4,5-6/100 000 Europejczyków zapada na tę chorobę. Częściej są to mężczyźni około 70. roku życia [1].
Przyczyny szpiczaka mnogiego
Przyczyny szpiczaka mnogiego nie są znane. Przypuszcza się, że pewną rolę odgrywają tu czynniki genetyczne, a także długotrwała stymulacja antygenowa. Zakażenia bakteryjne i wirusowe, ekspozycja na benzen, azbest, środki ochrony roślin oraz promieniowanie jonizujące to czynniki, które prawdopodobnie zwiększają ryzyko rozwoju choroby [1].
Objawy szpiczaka mnogiego
Bóle kostne to objaw, który występuje u ¾ chorych. Dolegliwości bólowe dotyczą różnych kości. Najczęściej koncentrują się w okolicy: żeber, odcinka lędźwiowego i miednicy. Rzadziej pojawiają się w obrębie czaszki i kości długich.
Osłabienie oraz zmniejszenie masy ciała to kolejne niepokojące objawy, które towarzyszą tej chorobie. Wśród innych wymienia się niedokrwistość, niewydolność nerek, zaburzenia neurologiczne, nawrotowe zakażenia wirusowe i bakteryjne, a także tzw. zespół nadmiernej lepkości.
Wspomniane objawy są mało charakterystyczne i występują w przebiegu innych chorób. W związku z tym właściwa diagnoza może być postawiona dopiero w zaawansowanym stadium szpiczaka mnogiego.
Diagnostyka obejmuje: dokładny wywiad lekarski, morfologię krwi obwodowej (u większości chorych występuje niedokrwistość), badanie moczu i białek surowicy. Oprócz tego lekarz może zlecić inne badania laboratoryjne, trepanobiopsję, biopsję aspiracyjną oraz badania obrazowe kości (m.in. RTG, TK) [1].
Leczenie szpiczaka mnogiego
Wybór metody leczenia zależy od stanu sprawności ogólnej, chorób współistniejących oraz możliwości przeszczepienia szpiku kostnego. Obecnie uważa się, że w przypadku bezobjawowego szpiczaka mnogiego wystarczy ścisła obserwacja co 3-6 miesięcy.
W przypadku choroby rozsianej będącej najczęstszą postacią szpiczaka mnogiego stosuje się leczenie wielolekową chemioterapią. Przez długi czas chorym podawano klasyczne cytostatyki (np. melfalan), ale wyniki terapii były niezadowalające.
Przełomem okazało się wprowadzenie do schematu leczenia autotransplantacji szpiku oraz nowych leków. Obecnie zaleca się, aby schemat chemioterapii składał się z minimum jednego nowego leku, do którego dołącza się leki sterydowe i ewentualnie klasyczne cytostatyki.
Jeśli chodzi o wybór metody leczenia, chorych dzieli się na 2 grupy: osoby poniżej 70. roku życia bez istotnych chorób współistniejących oraz starsze z poważnymi schorzeniami dodatkowymi. Druga grupa nie kwalifikuje się do autotransplantacji szpiku [2].
Profilaktyka szpiczaka mnogiego
Przyczyny powstawania choroby nie są do końca znane. Przypuszcza się, że pewną rolę może odgrywać długotrwałe narażenie na środki chemiczne, a także zakażenia wirusowe i bakteryjne.
W związku z tym jednym z elementów profilaktyki może być unikanie kontaktu z substancjami rakotwórczymi oraz zdrowy tryb życia, który zmniejsza ryzyko zakażeń wirusowych i bakteryjnych.
W celu wsparcia układu immunologicznego zaleca się stosowanie urozmaiconej diety opartej o zasady zdrowego odżywiania. Ważne miejsce zajmują w niej m.in. cynk, wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3, witaminy C i D, czyli składniki o działaniu immunomodelującym. Jeśli dostarczenie ich wraz z dietą jest niemożliwe zaleca się przyjmowanie suplementów np. tranu, który stanowi źródło wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 (a także witaminy D i E w zależności od produktu) [3].
Ważna jest również uważna obserwacja organizmu. Nie należy lekceważyć objawów takich jak nawracające bóle kości. Choć wydają się niegroźne, mogą być pierwszym sygnałem ostrzegawczym świadczącym o rozwoju choroby.
Przypisy
[1] https://www.mp.pl/pacjent/hematologia/choroby/161866,szpiczak-plazmocytowy
[2] https://hematoonkologia.pl/info-o-chorobach/szpiczak-plazmocytowy-leczenie
[3] Dymarska, Ewelina; Grochowalska, Alina; Krauss, Hanna. Wpływ sposobu odżywiania na układ odpornościowy. Immunomodulacyjne działanie kwasów tłuszczowych, witamin i składników mineralnych oraz przeciwutleniaczy. Nowiny Lekarskie, 2013, 82.3: 222-231.
