Czym jest szkorbut?
Szkorbut to choroba wynikająca z braku witaminy C (kwasu askorbinowego). Wczesne objawy niedoboru obejmują osłabienie, uczucie zmęczenia i ból rąk oraz nóg. Bez leczenia może wystąpić zmniejszenie liczby czerwonych krwinek, choroba dziąseł, zmiany we włosach i krwawienie ze skóry. W miarę progresji szkorbutu może wystąpić słabe gojenie się ran, zmiany osobowości, a w końcu śmierć z powodu infekcji lub krwawienia.
Mija co najmniej miesiąc, zanim pojawią się objawy spowodowane niedoborem witaminy C. W dzisiejszych czasach szkorbut występuje najczęściej u osób z zaburzeniami psychicznymi, nietypowymi nawykami żywieniowymi, alkoholizmem i osób starszych, które mieszkają samotnie. Inne czynniki ryzyka obejmują zaburzenia wchłaniania jelitowego i dializy. Podczas gdy wiele zwierząt wytwarza własną witaminę C, ludzie tej umiejętności nie posiadają. Witamina C jest potrzebna do tworzenia elementów budulcowych kolagenu. Diagnoza jest zazwyczaj oparta na objawach fizycznych, zdjęciach rentgenowskich i poprawie po leczeniu.
Leczenie odbywa się za pomocą suplementów witaminy C przyjmowanych doustnie. Poprawa często zaczyna się w ciągu kilku dni, a całkowity powrót do zdrowia po kilku tygodniach. Źródła witaminy C w diecie obejmują owoce cytrusowe i szereg warzyw, w tym czerwoną paprykę, brokuły i pomidory. Gotowanie często zmniejsza resztkową ilość witaminy C w żywności.
Jakie są objawy szkorbutu?
Witamina C pełni w organizmie wiele różnych funkcji. Jej niedobór powoduje rozmaite objawy chorobowe.
Zazwyczaj oznaki szkorbutu pojawiają się po co najmniej czterech tygodniach ciężkiego, ciągłego niedoboru witaminy C. Na ogół jednak pojawienie się objawów zajmuje trzy miesiące lub dłużej.
Wczesne znaki ostrzegawcze
Wczesne znaki ostrzegawcze szkorbutu obejmują:
słabość,
niewyjaśnione wyczerpanie,
zmniejszony apetyt,
drażliwość,
bolące nogi,
niską gorączkę.
Objawy po jednym do trzech miesięcy niedoboru witaminy C w organizmie.
Typowe objawy nieleczonego szkorbutu po jednym do trzech miesięcy niedoboru to:
niedokrwistość, gdy we krwi brakuje wystarczającej ilości czerwonych krwinek lub hemoglobiny;
zapalenie dziąseł lub zaczerwienione, miękkie i delikatne dziąsła, które łatwo krwawią;
krwotoki skórne lub krwawienie pod skórą;
podobne do siniaków wypukłości na mieszkach włosowych;
duże obszary czerwono-niebieskich do czarnych siniaków, często na nogach i stopach;
próchnica;
tkliwe, opuchnięte stawy;
duszność;
ból w klatce piersiowej;
suchość oczu, podrażnienie i krwotoki w białkach oczu (spojówce) lub nerwie wzrokowym;
zmniejszone gojenie się ran i zdrowie układu odpornościowego;
światłoczułość;
rozmazany obraz;
wahania nastroju, często drażliwość i depresja;
krwawienie z przewodu pokarmowego;
ból głowy.
Nieleczony szkorbut może powodować stany zagrażające życiu.
Diagnoza
Jeśli podejrzewasz, że masz szkorbut, lekarz zada ci pytania dotyczące twojej diety, sprawdzi objawy choroby i zleci badanie krwi. Badanie krwi zostanie wykorzystane do sprawdzenia poziomu witaminy C w surowicy krwi. Ogólnie rzecz biorąc, osoby ze szkorbutem mają poziom witaminy C w surowicy krwi poniżej 11 µmol/l.
Leczenie szkorbutu
Chociaż objawy mogą być poważne, szkorbut jest dość łatwy do leczenia.
Witamina C występuje naturalnie w wielu owocach i warzywach. Często dodaje się ją również do soków, płatków zbożowych i przekąsek. Jeśli podejrzewasz, że masz szkorbut, spożywanie co najmniej pięciu porcji owoców i warzyw dziennie jest najłatwiejszym sposobem leczenia tego schorzenia.
Doustne suplementy witaminy C są również szeroko dostępne, a witamina ta jest zawarta w większości multiwitamin. Jeśli objawy utrzymują się po kilku dniach zmian w diecie, porozmawiaj z lekarzem.
W ciężkich, przewlekłych przypadkach szkorbutu lekarz może zalecić przyjmowanie dużych dawek doustnych suplementów witaminy C przez kilka tygodni do miesięcy. Nie ma zgody co do konkretnej dawki terapeutycznej w przypadku ciężkiego szkorbutu. W takich przypadkach lekarz może zalecić wysokie dawki doustnych suplementów witaminy C przez kilka tygodni lub dłużej.
