Syndrom Otella nazywany jest inaczej „zespołem urojeń niewierności małżeńskiej”, “paranoją małżeńską”, “psychotyczną zazdrością” czy “zespołem zazdrości erotycznej”. Po samych nazwach można domyślić się, że jest to przewlekła psychoza, która charakteryzuje się odczuwaniem silnej i nieuzasadnionej zazdrości. Zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 jest uznawana za omamowe zaburzenie psychiczne spowodowane nadużywaniem alkoholu. Jak groźna jest tego typu psychoza i w jaki sposób można ją leczyć?
Czym jest syndrom Otella?
Skąd wzięła się nazwa “syndrom Otella”? Nawiązuje ona do sztuki Szekspira zatytułowanej “Otello”. Jej główny bohater (o imieniu Otello) zabija swoją żonę, ponieważ podejrzewa, że jest mu niewierna (choć tak naprawdę nigdy go nie zdradziła).
Syndrom Otella dotyka znacznie częściej mężczyzn. Szacuje się, że występuje o około 27% tych, którzy nadużywają alkoholu. Zazwyczaj pierwsze objawy obsesyjnej zazdrości pojawiają się po 40. roku życia a średni wiek zachorowania to 68 lat [1, 2].
Przyczyny syndromu Otella
Przyczyną syndromu Otella są uszkodzenia mózgu spowodowane wieloletnim spożywaniem nadmiernych ilości alkoholu. U chorych obserwuje się dysfunkcję płatów czołowych – przede wszystkim prawego płata czołowego.
Ponadto zaobserwowano, że w grupie ryzyka znajdują się mężczyźni cierpiący na chorobę Parkinsona. Przypuszcza się, że w ich przypadku psychotyczna zazdrość wynika z procesów patologicznych prowadzących do zmniejszenia obszaru szarej istoty mózgu i działania przyjmowanych leków (głównie antagonistów dopaminy).
Wśród przyczyny choroby wymienia się również: zaburzenia osobowości, choroby psychiczne i uzależnienie od środków psychoaktywnych (przede wszystkim kanabinoli i amfetaminy) [1, 2].
Objawy syndromu Otella
Objawy syndromu Otella nasilają się wraz z upływem czasu czemu sprzyja ciągłe spożywanie alkoholu oraz uległa postawa osoby posądzonej o zdradę. Z drugiej strony zdarza się, że ulegają spontanicznej remisji lub stają się łagodniejsze po odstawieniu substancji psychoaktywnych czy niektórych leków.
Objawy psychotycznej zazdrości są na tyle charakterystyczne, że ciężko je przeoczyć lub pomylić z inną chorobą. Głównym objawem jest przekonanie o niewierności partnerki lub partnera, z którym wiąże się szereg specyficznych zachowań m.in.:
poszukiwanie dowodów zdrady (np. przeszukiwanie rzeczy osobistych, sprawdzanie telefonu i bielizny osoby posądzonej o niewierność),
instalowanie podsłuchów i kamer,
przedstawianie absurdalnych dowodów na niewierność (np. zamyślenie partnera lub partnerki, zakup nowej bielizny),
naciskanie na przyznanie się do winy,
wybuchy agresji i przemocy psychicznej i fizycznej (których nasilenie zależy od ilości wypitego alkoholu).
Brak dowodów na zdradę nie powoduje ustąpienia objawów. Wręcz przeciwnie – u chorego pojawiają się urojenia prześladowcze. Jest przekonany, że nie może znaleźć żadnych dowodów, ponieważ partner lub partnerka doskonale radzą sobie z ich ukrywaniem.
W zaawansowanym stadium choroby może dojść do porzucenia zainteresowań przez chorego. Zaczynają pojawiać się objawy w postaci wycofania z życia towarzyskiego, zaniedbywania obowiązków domowych i zawodowych. Osoba chora poświęca cały swój czas na poszukiwanie dowodów na niewierność partnera lub partnerki [1, 2].
Leczenie syndromu Otella
Podjęcie leczenia nie jest łatwe, ponieważ chory jest przekonany o tym, że druga osoba go zdradza. Często nie przyjmuje do wiadomości, że jego podejrzenia są nieuzasadnione i spowodowane chorobą.
Gdy dojdzie już do rozpoczęcia terapii podstawą jest leczenie choroby. Jednak nie zawsze zapanowanie nad uzależnieniem oznacza ustąpienie objawów. Leczenie trwa długo (w niektórych przypadkach do końca życia) i wymaga pomocy specjalistów z różnych dziedzin.
Ważną rolę w zwalczaniu syndromu Otella odgrywa psychoterapia. W przypadku tego typu psychozy najczęściej wdraża się terapię behawioralno-poznawczą, która pomaga zrozumieć sedno problemu [1, 2].
W zmniejszeniu uczucia lęku i niepokoju mogą pomóc również leki czy suplementy diety o działaniu uspokajającym czy leki przeciwpsychotyczne.
Przypisy
[1] https://psychoterapiacotam.pl/zespol-otella/
[2] Machaj, Anita, and E. Łopacka-Sęczyk. "Przyczyny i konsekwencje niewierności kobiet w związkach heteroseksualnych." Przegląd terapeutyczny (2008)
