Rzeżączka to choroba przenoszona drogą płciową. Jest stosunkowo częsta i dotyczy zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Wywołują ją bakterie dwoinki rzeżączki (Neisseria gonorrhoea). Do zakażenia dochodzi głównie przez bezpośredni kontakt seksualny.
Rzeżączka to druga po chlamydii najczęściej występująca na świecie choroba zakaźna przenoszona drogą płciową. Największą zapadalność stwierdza się u młodych osób dorosłych, w wieku 15-29 lat. Zapalenie dotyczy głównie narządów płciowych, chociaż może obejmować także odbyt, gardło, spojówki1.
Jak dochodzi do zakażenia rzeżączką?
Rzeżączka spowodowana jest jest zakażeniem Gram-ujemną bakterią Neisseria gonorrhoeae. Proces chorobowy powoduje rzeżączkowe zapalenie cewki moczowej u mężczyzn lub zapalenie szyjki macicy u kobiet. Może też obejmować odbytnicę, gardło i spojówki. Warto przy tym dodać, że możliwe jest objęcie stanem zapalnym innych miejsc, np. narządów miednicy mniejszej, jąder i najądrzy2.
Do zakażenia rzeżączką dochodzi przez bezpośredni kontakt błon śluzowych z wydzieliną zakaźną. Dotyczy to głównie kontaktów seksualnych: kontakt genitalno-genitalny, genitalno-analny, oralno-genitalny lub oralno-analny. Możliwe jest także bezpośrednie zakażenie dziecka przez matkę podczas porodu. Zakażenia drogą pozapłciową należą do rzadkości, a niektórzy badacze uznają wręcz, że są niemożliwe.
Do czynników ryzyka zakażenia rzeżączką zaliczamy:
kontakty seksualne bez zabezpieczenia prezerwatywą,
obecność napletka u mężczyzn nieobrzezanych,
inne zakażenia przenoszone drogą płciową (np. kiła)3.
Objawy rzeżączki u mężczyzn
Rzeżączka u mężczyzn najczęściej przebiega jako rzeżączkowe zapalenie cewki moczowej. Zakażenie zwykle jest objawowe, chociaż może występować skąpoobjawowo lub bezobjawowo. Występuje wówczas obfita śluzowo-ropna wydzielina z cewki moczowej. W rzadkich przypadkach ujawnia się wyłącznie podczas ucisku na cewkę lub po dłuższej przerwie w oddawaniu moczu. Często pojawia się też zaczerwienienie ujścia cewki moczowej, a także bolesne parcie na mocz, ból i pieczenie przy oddawaniu moczu, bolesne wzwody. Bez odpowiedniego leczenia infekcja może rozprzestrzenić się na tylny odcinek cewki moczowej, a następnie na pozostałe odcinki dróg moczowo-płciowych4.
Objawy rzeżączki u kobiet
U kobiet rzeżączka najczęściej przebiega skąpoobjawowo, a niekiedy wręcz bezobjawowo. Szyjka macicy może być niezmieniona lub stwierdza się obecność śluzowo-ropnej wydzieliny. Czasami pojawia się przekrwienie lub kontaktowe krwawienie z kanału szyjki macicy.
Kobieta może rozpoznać, że jest zakażona rzeżączką, stwierdzając zwiększenie ilości lub zmianę charakteru upławów, które stają się obfite, ropne, śluzowo-ropne lub śluzowe. Niekiedy pojawia się ból podbrzusza, pieczenie przy oddawaniu moczu, bolesne parcie na mocz itp. Zdarza się jednak, że zakażenie u kobiety rozpoznawane jest dopiero po rozpoznaniu choroby u partnera seksualnego lub przypadkowo podczas wizyty u ginekologa.
Najczęstszą postacią rzeżączki u kobiet jest zapalenie kanału szyjki macicy, niekiedy dochodzi też do zakażenia cewki moczowej (rzadziej odbytu)5.
Jak leczyć rzeżączkę?
Leczenie rzeżączki wymaga zastosowania antybiotyków. Terapia powinna być zalecona przez lekarza, który dobiera zarówno rodzaj leku, jak i dawkowanie oraz czas trwania kuracji. Konieczne jest przy tym zaprzestanie kontaktów seksualnych w trakcie leczenia i przez przynajmniej 14 dni po ustąpieniu objawów. Całkowite wyleczenie rzeżączki jest możliwe, jednak należy przestrzegać zaleceń lekarza6.
Profilaktyka rzeżączki
W profilaktyce rzeżączki przede wszystkim ważne jest, aby stosować zabezpieczenia w postaci prezerwatyw w przypadku kontaktów seksualnych z różnymi partnerami. Kluczowe znaczenie ma również, aby nie roznosić zakażenia, dlatego też w przypadku jakiekolwiek podejrzenia rzeżączki warto wykonać test diagnostyczny w kierunku Neisseria gonorrhoeae. Jest to szczególnie ważne, jeśli masz aktywne życie seksualne. Nawet przy regularnym stosowaniu prezerwatyw warto się okresowo testować.
Przypisy
1 Bignell Ch. i inn., Europejskie zalecenia diagnostyczne i terapeutyczne w rzeżączce u dorosłych, Przegl Dermatol 2014, 101, 168–178, s. 168-169.
2 Tamże.
3 Wiercińska M., Rzeżączka - przyczyny, objawy i leczenie, https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/wenerologia/73414,rzezaczka, [dostęp: 21.10.2022]
4 Tamże.
5 Tamże.
6 Tamże.
