Erysipelothrix rhusiopathie, czyli włoskowiec różycy to Gram-dodatnia bakteria, która została wyizolowana po raz pierwszy w 1876 roku przez Roberta Kocha. Zakażenie tą bakterią prowadzi do różycy – najczęstszej choroby odzwierzęcej w Polsce. Czym jest różyca, jak się objawia i w jaki sposób się ją leczy?
Czym jest różyca?
Różyca (łac. rhusiopathia suum) to choroba odzwierzęca wywołana przez bakterię Erysipelothrix rhusiopathie. Występuje również pod innymi nazwami: krabowe zapalenie skóry, palec tranowy i foczy palec.
Człowiek zaraża się nią od zwierząt – najczęściej od świń. Jest to choroba odzwierzęca, która stanowi problem przede wszystkim na obszarach wiejskich [1, 2].
Przyczyny różycy
Włoskowiec różycy to bakteria, która jest odporna na warunki środowiskowe i występuje na całym świecie. Na zakażenie nią są narażeni nie tylko ludzie, ale i świnie, bydło, owce, ryby i ptactwo domowe.
Włoskowiec różycy znajduje się w kale i moczu, a także wydzielinie dróg oddechowych zwierząt. Człowiek zaraża się nim poprzez kontakt z zarażonym zwierzęciem lub produktami pochodzenia zwierzęcego. Bakteria wnika do organizmu człowieka przez uszkodzoną skórę, a potem drogą naczyń krwionośnych przedostaje się do serca, kości i stawów, płuc oraz mózgu [1, 2].
Objawy różycy
Po czym poznać, że doszło zakażenia? Wyróżnia się 2 postacie różycy: skórną (ograniczoną i rozsianą) oraz posocznicową (powikłaną postacią narządową).
Różyca ograniczona objawia się bolesnymi i palącymi zmianami skórnymi, które pojawiają się najczęściej na dłoniach i palcach. Skóra w tych okolicach robi się ocieplona, zaczerwieniona i obrzęknięta. Nie zawsze towarzyszy temu gorączka.
Z kolei w przypadku różycy narządowej obserwuje się nacieki zapalne skóry i gorączkę. Najczęstszym powikłaniem tej postaci choroby jest zapalenie wsierdzia, które objawia się dusznością, utratą masy ciała, dreszczami i nawracającą gorączką [1].
Leczenie różycy
Co robić w przypadku podejrzenia zachorowania na różycę? W pierwszej kolejności warto zgłosić się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Po zebraniu szczegółowego wywiadu lekarskiego i badania fizykalnego specjalista zdecyduje o konieczności wykonania innych badań.
Potwierdzenie różycy wymaga zrobienia badań mikrobiologicznych. W przypadku postaci uogólnionej pobierana jest krew. Innymi materiałami do badań mikrobiologicznych są wycinki zmiany chorobowej na skórze i zeskrobiny skórne z zajętego fragmentu skóry. Jednak czasami to nie wystarczy i lekarz zleca badania dodatkowe np. tomografię komputerową, echokardiografię lub rezonans magnetyczny.
Jak wygląda leczenie po ustaleniu rozpoznania? Postać skórna z reguły ustępuje samoistnie po około 2-4 tygodniach, a antybiotyki podaje się jedynie w celu skrócenia tego okresu.
Inaczej wygląda leczenie w różycy posocznicowej. Chorzy z tą postacią choroby muszą być poddani hospitalizacji. Wdraża się u nich dożylną antybiotykoterapię oraz objawowe leczenie powikłań.
Choroba, która ogranicza się wyłącznie do skóry, jest całkowicie wyleczalna. Z kolei posocznicowa lub narządowa różyca może dawać przewlekłe powikłania. U niektórych chorych dochodzi do zapalenia wsierdzia z uszkodzeniem zastawek serca, udaru mózgu albo przewlekłego zapalenia stawów. Wystąpienie tego typu powikłań wymaga rehabilitacji i pozostania pod opieką specjalisty [1, 2].
Profilaktyka różycy
Jak uchronić się przed zachorowaniem na różycę? Szczególną ostrożność powinny zachować osoby z grup ryzyka. Zaliczają się do nich pracownicy przetwórni mięsa, ubojni, rzeźni oraz pozostałe osoby, które mają częsty kontakt ze zwierzętami (przede wszystkim świniami).
W celu zmniejszenia ryzyka zakażenia zaleca się przestrzeganie zasad higieny pracy m.in. dokładne dezynfekowanie powierzchni i narzędzi, które mają kontakt ze zwierzętami lub produktami pochodzenia zwierzęcego.
Równie istotne jest dezynfekowanie i prawidłowe opatrywanie ran. Do ich oczyszczenia można zastosować wygodny w użyciu preparat w sprayu, który zawiera np. dichlorowodorek oktenidyny [1].
[1] https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-bakteryjne/160619,rozyca
[2] Knap, J. P. "Różyca ludzi w województwie lubelskim w latach 2005–2008 na tle jej sytuacji epidemiologicznej w Polsce. Próba analizy." Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu 19.2 (2013).
