Oskrzela (łac. bronchi) to narząd układu oddechowego, który ze względu na swoją budowę nazywany jest „drzewem oskrzelowym”. Jest położony między tchawicą a oskrzelikami i odpowiada za przepływ powietrza do i z płuc. W wyniku upośledzenia klirensu śluzowo-rzęskowego błony śluzowej oskrzeli może dojść do jego nieodwracalnego uszkodzenia – rozstrzenia. Czym jest rozstrzenie oskrzeli, jakie są jego przyczyny i jak wygląda leczenie?
Czym jest rozstrzenie oskrzeli?
Rozstrzenie oskrzeli to nieodwracalne poszerzenie średnicy światła dróg oddechowych, którego przyczyną jest uszkodzenie ich ściany. Może być spowodowane różnymi czynnikami: chemicznymi, biologicznymi, mechanicznymi lub termicznymi.
Poszerzenie średnicy światła dróg oddechowych sprzyja rozwojowi drobnoustrojów chorobotwórczych. Skutkiem tego jest przewlekły stan zapalny i postępująca destrukcja drzewa oskrzelowego.
Od połowy XX wieku nastąpiło zmniejszenie zachorowalności na rozstrzenie oskrzeli. Za jedną z przyczyn uważa się wdrożenie antybiotykoterapii do leczenia chorób zapalnych układu oddechowego [1, 2].
Przyczyny rozstrzenia oskrzeli
Rozstrzenie oskrzeli ma charakter wrodzony lub nabyty. W pierwszym przypadku jego przyczyną są wady w budowie oskrzeli, tchawicy lub płuc, niedobory odporności albo mukowiscydoza. Z kolei do przyczyną nabytego rozstrzenia oskrzeli może być:
choroba płuc, która powoduje ich włóknienie (np. sarkoidoza),
zaburzenie drożności drzewa oskrzelowego (np. w wyniku zachłyśnięcia się ciałem obcym),
zakażenie wirusowe lub bakteryjne,
pylica płuc,
astma,
refluks żołądkowo-przełykowy.
Ponadto w grupie ryzyka znajdują się osoby, które długotrwale palą papierosy [1, 2].
Objawy rozstrzenia oskrzeli
Rozstrzenie oskrzeli może pozostać przez wiele lat niezauważone. Do jego rozpoznania dochodzi często przypadkowo, ponieważ uciążliwe objawy występują dopiero w zaawansowanym stadium choroby. Należą do nich:
nieświeży oddech,
stany podgorączkowe,
świszczący oddech,
uporczywy kaszel,
odkrztuszanie wydzieliny,
krwioplucie,
ból zlokalizowany w klatce piersiowej,
nawracające infekcje układu oddechowego,
duszności (które nasilają się w trakcie wysiłku fizycznego).
Diagnostykę w kierunku rozstrzenia oskrzeli zaleca się również osobom, które zmagają się z nawracającym zapaleniem płuc [1,2].
Leczenie rozstrzenia oskrzeli
Pierwszy etap diagnostyki to zebranie dokładnego wywiadu lekarskiego oraz badanie fizykalne. Kolejny krok to badania obrazowe m.in. RTG klatki piersiowej, które wskazuje fragmenty oskrzeli wypełnione śluzem. Oprócz RTG klatki piersiowej specjalista zleca tomografię komputerową wysokiej rozdzielczości. Pozwala ona na jednoznaczne rozpoznanie choroby.
Jak wygląda leczenie rozstrzenia oskrzeli? Jego przebieg zależy od przyczyny. U osób z mukowiscydozą stosuje się fizjoterapię, dietetoterapię, antybiotykoterapię oraz leki rozszerzające oskrzela [3]. Z kolei w przypadku zakażenia bakteryjnego podaje się antybiotyki przez 2-4 tygodnie.
Jeśli doszło do uszkodzenia płuc, konieczne jest podawanie leków mukolitycznych (które rozrzedzają śluz), a także fizjoterapia. Odpowiednio dobrane ćwiczenia mogą poprawić stan chorego. Jednym z takich ćwiczeń jest drenaż ułożeniowy, czyli przyjmowanie specjalnej pozycji ciała ułatwiającej odprowadzenie śluzu.
W niektórych przypadkach zachodzi potrzeba leczenia operacyjnego. Stosuje się je, gdy leczenie zachowawcze jest nieskuteczne. Operacyjne usunięcie zwłókniałego lub uszkodzonego fragmentu płuca umożliwia prawidłowy rozwój somatyczny dziecka [1, 2].
Profilaktyka choroby rozstrzenia oskrzeli
Nie zawsze da się zapobiec rozstrzeniu oskrzeli, ponieważ część przyczyn ma charakter wrodzony. Jednak są też czynniki, na które można wpłynąć. Jednym z nich jest palenie papierosów.
Palacze znajdują się w grupie ryzyka, dlatego w ramach profilaktyki rozstrzenia oskrzeli zaleca się rzucenie palenia. W zerwaniu z nałogiem mogą pomóc tabletki na rzucenie palenia. Dostępne są w różnych postaciach – zarówno tabletek do połknięcia, jak i ssania.
Przypisy
[1] Targowski T. Rozstrzenie oskrzeli. Medycyna Po Dyplomie. 2009, 10.
[2] https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/ukladoddechowy/138906,rozstrzenie-oskrzeli
[3] https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/genetyka/151740,mukowiscydoza-zwloknienie-torbielowate
