Rozedma płuc to dolegliwość, która polega na zwiększeniu oskrzelików oddechowych i woreczków pęcherzykowych. To nieodwracalne zniszczenia części płuc, która odpowiada za prawidłową wymianę gazową w organizmie. Dochodzi wówczas do nadmiernego upowietrzenia płuc1.
Do rozedmy płuc zwykle dochodzi w przebiegu innych poważnych schorzeń. Współistnieje z patologicznymi zmianami m.in. przy POChP (przewlekła obturacyjna choroba płuc). Dochodzi wówczas do trwałego poszerzenia pęcherzyków płucnych i uszkodzenia ich ścian. W wyniku tych zmian drobne oskrzeliki oddechowe zapadają się podczas wdechu, więc do płuc trafia więcej powietrza, niż człowiek jest w stanie wypuścić podczas wydechu. Nadmiar powietrza kumuluje się w pęcherzykach płucnych, które się poszerzają. W konsekwencji dochodzi do upośledzenia wymiany gazowej, która polega na dostarczaniu tlenu, a usuwaniu dwutlenku węgla2. Skrajna rozedma płuc prowadzi do niewydolności oddechowej, która zagraża życiu.
Rozedma pierwotna i wtórna
Rozedma pierwotna może wynikać z genetycznej skłonności organizmu, jednak do jej występowania przyczynia się także palenie papierosów oraz przebywanie w zanieczyszczonym otoczeniu. Szczególnie niebezpieczny w tym przypadku jest nałóg palenia tytoniu3. Rozedma rozwija się u 40% nałogowych palaczy4. Rozedma wtórna jest konsekwencją innej choroby, najczęściej zapalenia odoskrzelowego płuc.
Objawy rozedmy płuc
Przy rozedmie płuc przede wszystkim dochodzi do upośledzenia wymiany gazowej, co skutkuje niewydolnością oddechową. Pojawiają się duszności, którym towarzyszy wzmożony wysiłek mięśni oddechowych. Oprócz tego występuje szereg objawów typowych dla przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, jak m.in. kaszel, bóle w klatce piersiowej podczas oddychania, męczliwość, zawroty głowy, zmniejszona tolerancja wysiłku, ogólne osłabienie.
Leczenie rozedmy płuc
Rozedma płuc to składowa POChP, dlatego też w tym przypadku leczenie determinowane jest przez chorobę podstawową. Początkowo metody terapii dostosowuje się do nasilenia objawów, a w zaawansowanej fazie zależy od wyników spirometrii i gazometrii.
U osób młodych ze stwierdzoną rozedmą pierwotną możliwe jest leczenie polegające na podawaniu alfa1-antytrypsyny, które niestety jest bardzo drogie i nierefundowane w Polsce5.
W procesie leczenia rozedmy płuc istotne znaczenie ma likwidowanie czynników powodujących chorobę. Przede wszystkim należy unikać zanieczyszczeń środowiska, a także zabezpieczać się przed infekcjami układu oddechowego. Stąd też zalecane są m.in. coroczne szczepienia przeciwko grypie. Ważne są też ćwiczenia usprawniające układ oddechowy.
Jak przeciwdziałać rozedmie płuc?
Przede wszystkim należy bezwzględnie rzucić palenie. Główną przyczyną rozwoju choroby jest właśnie palenie papierosów. Szacuje się, że nawet 80% chorych na POChP to nałogowi palacze6.
W grupie ryzyka są również osoby z narażeniem zawodowym na pyły organiczne i nieorganiczne oraz gazy. Ludzie, którzy ze względu na wykonywany zawód często przebywają w zapylonym środowisku, powinni regularnie przeprowadzać kontrolne badania lekarskie, a także stosować wszelkie niezbędne środki ochrony osobistej. Istotne jest też, aby unikać zanieczyszczeń powietrza, na ile jest to możliwe. Do najbardziej szkodliwych dla płuc substancji znajdujących się w powietrzu atmosferycznym zaliczamy nie tylko pyły zawieszone, ale również dwutlenek siarki, dwutlenek azotu oraz ozon. Pyły PM2,5 są odpowiedzialne za rozwój wielu chorób oddychania i krążenia7.
Co ważne, na rozwój chorób płuc mogą też wpływać zanieczyszczenia w pomieszczeniach wynikające np. z biernego palenia tytoniu, używania węgla, drewna i gazu do ogrzewania mieszkań czy gotowania. Niewskazane jest też przebywanie w słabo wentylowanych pomieszczeniach8.
Prawidłowe funkcjonowanie organizmu, w tym również płuc, w dużej mierze zależy też od odpowiednio zbilansowanej diety oraz regularnej aktywności fizycznej. Zdrowy tryb życia i unikanie używek to najlepszy sposób, aby możliwie jak najdłużej zachować zdrowie i dobre samopoczucie.
Przypisy
1 Mejza F., Rozedma płuc, https://www.mp.pl/pacjent/pochp/podstawoweinformacje/54208,rozedma-pluc, [dostęp: 21.10.2022]
2 Tamże.
3 Śliwiński P. i inn., Zalecenia Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc dotyczące rozpoznawania i leczenia przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, s. 238.
4 Twardowska M., Rozedma płuc – leczenie, https://www.mp.pl/pacjent/pochp/lista/64967,rozedma-pluc-leczenie, [dostęp: 21.10.2022]
5 Cyt. Mejza F., Rozedma płuc…
6 Cyt. Śliwiński P. i inn., Zalecenia Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc…, s. 231.
7 Tamże, s. 231.
8 Tamże.
