Rak pochwy (łac. carcinoma vaginae) to rzadki nowotwór złośliwy. Szacuje się, że stanowi około 1-2% wszystkich nowotworów ginekologicznych. To oznacza, że występuje z częstością 0,8 na 100 000 kobiet rocznie. Czym jest rak pochwy? Jakie są jego przyczyny, objawy i metody leczenia?
Czym jest rak pochwy?
Rak pochwy to nowotwór złośliwy, który może rozwijać się zarówno jako pierwotne, jak i wtórne ognisko choroby nowotworowej (czyli przerzut z innego narządu). Wyróżnia się kilka postaci histopatologicznych raka pochwy. Najczęściej występującą, którą diagnozuje się u 90% chorych, jest rak płaskonabłonkowy. Rzadziej stwierdza się:
- gruczolakoraka – wywodzi się z komórek gruczołowych pochwy, stanowi około 5-10% przypadków (występuje częściej u młodych kobiet);
- czerniaka pochwy – rzadki typ nowotworu, który wywodzi się z komórek barwnikowych;
- mięsak pochwy – bardzo rzadki typ raka pochwy, który rozwija się w tkance mięśniowej lub łącznej pochwy;
Nowotwór pochwy diagnozuje się rzadko. Szczyt zachorowań przypada na wiek 50-75 lat [1, 2, 3].
Przyczyny raka pochwy
Przyczyny powstawania carcinoma vaginae nie są do końca znane. Jednak udało się ustalić, że istnieją pewne czynniki ryzyka, takie jak:
- nałogowe palenie papierosów,
- zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego HPV,
- wielu partnerów seksualnych,
- wcześniejsze leczenie z powodu przedinwazyjnego raka szyjki macicy,
- wczesne rozpoczęcie współżycia płciowego [2, 3].
Objawy raka pochwy
Pierwsze objawy nowotworu pochwy mogą pozostać niezauważone lub pomylone z inną chorobą. Do niepokojących sygnałów, które wymagają konsultacji z lekarzem, należą:
- nieprawidłowe krwawienia, które nie są związane z miesiączką;
- krwawienie po współżyciu płciowym;
- ból odczuwany w okolicach miednicy;
- krwiste upławy [2, 3].
Leczenie raka pochwy
Jak przebiega diagnostyka i leczenie nowotworu pochwy? W celu rozpoznania pierwotnego raka pochwy oraz określenia jego stopnia klinicznego należy wykonać następujące badania:
- ogólne (wywiad lekarski, badanie kliniczne, dokładne badanie miednicy, ocena śluzówek pochwy, badanie ginekologiczne z oceną przypochwia, badanie USG z użyciem sondy dopochwowej);
- szczegółowe (m.in. pobranie materiału do badania histopatologicznego);
- obrazowe (do standardowych badań zaliczają się USG jamy brzusznej i radiogram klatki piersiowej, a badaniem dodatkowym jest rezonans magnetyczny lub tomografia komputerowa jamy brzusznej i miednicy);
- laboratoryjne (badanie ogólne moczu, badanie biochemiczne i morfologiczne krwi);
Badania diagnostyczne pozwalają na klasyfikację nowotworu pochwy według FIGO. Uwzględnia ona 4 stopnie choroby: rak śródnabłonkowy, naciek ograniczony do ścian pochwy, naciek obejmujący tkanki okołopochwowe (ale nie dochodzący do ścian miednicy), naciek przechodzący na ściany miednicy oraz naciek przechodzący poza miednicę [1].
Po ustaleniu rozpoznania i stopnia choroby rozpoczyna się leczenie. W przypadku raka pochwy podstawową metodą leczenia jest radioterapia. W niektórych przypadkach stosuje się również leczenie chirurgiczne. Wskazaniem do niego jest np. guz nienabłonkowy i niepowodzenie leczenia z zastosowaniem radioterapii.
W leczeniu nowotworu pochwy wykorzystuje się również chemioterapię. Rzadko stosuje się ją samodzielnie. Zazwyczaj łączy się ją z naświetlaniem, aby zmniejszyć rozmiar guza przed planowanym leczeniem chirurgicznym.
Jeśli choroba zostanie zdiagnozowana we wczesnym stadium, rokowania są bardzo dobre. Wyleczalność określa się na poziomie 80-84%. W przypadku rozpoznania nowotworu w późniejszym stadium, szanse na 5-letnie przeżycie nie przekraczają 60% [1, 2, 3, 4].
Profilaktyka raka pochwy
Czy nowotwór pochwy to choroba, której da się zapobiec? Przyczyny jej występowania nie są do końca znane, ale wiadomo, że istnieją pewne czynniki ryzyka. Niektórych z nich można unikać.
W ramach profilaktyki raka pochwy warto podjąć walkę z nałogiem palenia papierosów. Mogą w tym pomóc leki na rzucenie palenia, które dostępne są w różnych postaciach (np. gum nikotynowych, tabletek do ssania).
Oprócz palenia papierosów czynnikiem ryzyka jest zakażenie wirusem HPV. Obecnie dostępna jest szczepionka przeciwko najbardziej onkogennymi typami tego wirusa.
