Wdychanie nieorganicznych i organicznych pyłów, a także włókien unoszących się w powietrzu może po cichu uszkadzać płuca i doprowadzić do choroby. Mowa tu o pylicy płuc. Wyjaśniamy, czym jest oraz jakie są jej objawy, przyczyny i metody leczenia.
Czym jest pylica płuc?
Pylica płuc nie jest nazwą zarezerwowaną dla jednego schorzenia układu oddechowego. To ogólny termin, którego używa się w odniesieniu do śródmiąższowych chorób płuc spowodowanych wdychaniem włókien unoszących się w powietrzu, pyłów organicznych i nieorganicznych.
Pylica płuc występuje zarówno u kobiet, jak i mężczyzn. Jednak ze względu na narażenie zawodowe, częściej chorują na nią mężczyźni [1], [2].
Przyczyny pylicy płuc
Niewielka i krótkotrwała ekspozycja na pył zazwyczaj nie jest szkodliwa. Wdychane cząsteczki zostają szybko usunięte, dzięki ruchom rzęsek oczyszczających drogi oddechowe. Problem pojawia się, gdy dana osoba wdycha szkodliwe cząsteczki przez dłuższy czas. W takim przypadku zaczynają się one osadzać w drogach oddechowych, wywołują odpowiedź zapalną i włóknienie płuc.
Za najbardziej szkodliwe dla płuc uznaje się pyły azbestowe, krzemionkę i beryl. Długotrwałe wdychanie pyłu azbestu może prowadzić do pylicy azbestowej. Narażeni są na nią głównie pracownicy budowlani usuwający eternit, watę, tkaniny termoizolacyjne czy włókninę.
Z kolei długotrwała ekspozycja na pył krzemionki może być przyczyną zachorowania na krzemicę (pylicę krzemową). Najbardziej narażeni na nią są pracownicy przemysłu hutniczego, a także osoby pracujące w kamieniołomach i przy budowie szybów.
Wśród innych rodzajów pylicy płuc wymienia się m.in. pylicę węglową (płuco górnika), berylozę, aluminiozę i talkozę [1], [2].
Objawy pylicy płuc
Objawy pylicy płuc mogą pojawić się już po kilku miesiącach silnej ekspozycji na mocno reaktywny pył. Jednak zdarza się, że występują dopiero po dłuższym czasie.
W wielu przypadkach choroba rozwija się praktycznie bezobjawowo przez długi czas. Do pierwszych niepokojących sygnałów należą m.in. duszności, ból w klatce piersiowej, niezamierzona utrata masy ciała, gorsza tolerancja wysiłku fizycznego, świszczący oddech, a także produktywny kaszel [1], [2].
Leczenie pylicy płuc
Jak rozpoznaje się pylicę płuc? Na początku lekarz zbiera wywiad, w którym pyta pacjenta nie tylko o objawy, ale i narażenie na wdychanie szkodliwych pyłów. Następnie zleca badania obrazowe (najczęściej RTG płuc), a w razie konieczności również badania dodatkowe (np. badanie plwociny).
Zmiany włóknieniowe, które występują w pylicy płuc, są nieodwracalne. Osobom, które zmagają się z tą chorobą, zaleca się natychmiastowe przerwanie ekspozycji na pyły, odpowiednio dobrany trening wytrzymałościowy i siłowy. Ponadto wskazana jest tlenoterapia, a także rehabilitacja oddechowa. U pacjentów ze schyłkową postacią choroby rozważa się również przeszczep płuc.
Osoby chore na pylicę płuc znajdują się w grupie ryzyka innych schorzeń układu oddechowego, a także przedwczesnej śmierci. Za najgroźniejsze powikłania uznaje się nowotwór oskrzeli i międzybłoniaka opłucnej [1], [2].
Profilaktyka pylicy płuc
Jak można zmniejszyć ryzyko zachorowania na pylicę płuc? W przypadku tej choroby duże znaczenie ma zachowanie nie tylko pracownika narażonego na działanie szkodliwych pyłów, ale i pracodawcy. Ma on obowiązek zapewnienia higienicznych i bezpiecznych warunków pracy, a także przeprowadzenia pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w miejscu pracy. Dodatkowo pracodawca powinien zadbać o systematyczne badania profilaktyczne dla swoich pracowników.
W przypadku podejrzenia choroby zaleca się odsunięcie pracownika od narażenia na pył. Ważne jest również skierowanie go na postępowanie diagnostyczno-orzeczeniowe do wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy. Jeśli lekarz stwierdzi uszczerbek na zdrowiu spowodowany chorobą zawodową, pracownik otrzymuje świadczenia finansowe (jednorazowe odszkodowanie lub rentę z tytułu niezdolności do pracy) [3].
