Ptasia grypa (inaczej influenza ptaków) to ostra choroba zakaźna, wywołana przez wirusa grypy typu A. Jak sama nazwa mówi występuje powszechnie u ptaków (wszystkich gatunków). Jednak zdarza się, że wirus, który ją wywołuje przekracza barierę gatunkową. Zaobserwowano, że może występować także u świń, tygrysów, psów, kotów, a nawet ludzi. Człowiek zaraża się wirusem grypy typu A (głównie podtypem H5N1 lub H7N9) od chorych zwierząt. Nie odnotowano, aby wirus przenosił się z człowieka na człowieka.
Przyczyny ptasiej grypy
Ptasia grypa to choroba zakaźna występująca na całym świecie. Wszystkie gatunki ptaków mogą zarazić się wirusem, który ją wywołuje. Jest to wirus grypy typu A należący do rodziny Orthomyxoviridae z rodzaju Influenzavirus A.
Obecnie znanych jest 140 szczepów tego wirusa. Ze względu na zdolność do wywoływania choroby (patogenność) dzieli się je na 2 grupy: nisko i wysoko patogenne. Do drugiej zaliczają się niektóre podtypy H5 i H7.
Podtypy o wysokiej patogenności rzadko występują u dziko żyjących ptaków. Zazwyczaj pojawiają się u drobiu. Warunki, jakie panują w hodowlach (ogromne, nienaturalne zagęszczenie ptaków) sprzyjają wytwarzaniu szczepów o nowych cechach genetycznej i znacznej zjadliwości[1, 2].
Obecnie za najgroźniejszy szczep uznaje się H5N1, który został odkryty w Hongkongu w 1997 roku. Epidemia ptactwa domowego wywołana przez H5N1 wybuchła 6 lat po jego zidentyfikowaniu. Odnotowano również przypadki śmiertelne wśród ludzi. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) podała, że od 2003 roku do sierpnia 2009 zmarło 262 z 440 osób zarażonych H5N1[3].
Nie zaobserwowano, aby wirus przenosił się z człowieka na człowieka. Do zakażenia się może dojść jedynie w wyniku bardzo bliskiego kontaktu z zakażonym drobiem lub z przedmiotami albo powierzchniami zanieczyszczonymi przez jego odchody. To tłumaczy, dlaczego najwięcej przypadków zakażeń występuje na obszarach podmiejskich i wiejskich. Są to miejsca, gdzie hoduje się małe stada drobiu. Zwierzęta wędrują swobodnie i wchodzą do domów przenosząc wirusa.
Do zakażenia może dojść również w wyniku spożywania jajek, które pochodzą od chorych ptaków. W związku z tym warto kupować je ze sprawdzonych źródeł, wyparzyć we wrzątku i nie jeść na surowo (wirus wywołujący ptasią grypę ginie w temperaturze 70°C) [1, 2].
Objawy ptasiej grypy
Objawy ptasiej grypy u ludzi przypominają zwykłą grypę. U osoby zakażonej pojawia się gorączka, a także bóle stawów i mięśni, zapalenie spojówek, ból gardła, kaszel i ataksja (czyli zaburzenie koordynacji ruchowej). W ciężkich przypadkach mogą pojawić się także problemy z oddychaniem[1, 2].
Leczenie ptasiej grypy
W leczeniu ptasiej grypy stosuje się leczenie farmakologiczne. Osobom zakażonym podaje się zazwyczaj leki z grupy inhibitorów neuraminidazy, które mogą zmniejszyć nasilenie choroby i skrócić czas jej trwania. Najlepiej, jeśli zostaną podane w ciągu 48 godzin od wystąpienia pierwszych objawów[1, 2].
Ponadto można wdrożyć leczenie objawowe, które ma na celu zmniejszenie gorączki, a także złagodzenie dolegliwości bólowych i kaszlu. Ulgę w bólu przynoszą tabletki przeciwbólowe, maści i żele stosowane zewnętrznie w przypadku bólu kości i mięśni, a także pastylki do ssania na ból gardła.
Profilaktyka ptasiej grypy
Hodowcy drobiu (szczególnie Ci, których gospodarstwa znajdują się blisko zbiorników wodnych) powinni stosować środki ograniczające do minimum kontakt drobiu z dzikim ptactwem. Można go zminimalizować poprzez: odpowiednie zabezpieczenie paszy, stosowanie odzieży i obuwia ochronnego oraz unikanie karmienia drobiu poza budynkiem.
Zaleca się, aby nawet osoby, które nie zajmują się hodowlą drobiu podjęły działania profilaktyczne. W celu zminimalizowania ryzyka zakażenia wystarczy wprowadzić proste zasady: poddawać jajka i drób obróbce termicznej, dokładnie myć przedmioty mające kontakt z surowym mięsem i jajkami, a także unikać kontaktu z ptasimi odchodami[1, 2].
Przypisy
[1] Spackman E. A brief introduction to the avian influenza virus. Methods in Molecular Biology, 2008, 436: 1-6.
[2] https://www.gov.pl/web/wsse-poznan/ptasia-grypa
[3] Cumulative Number of Confirmed Human Cases of Avian Influenza A/(H5N1) Reported to WHO
