Nerki to dwa niewielkie narządy, które pełnią wiele istotnych funkcji (m.in. wytwarzają mocz, odpowiadają za utrzymanie homeostazy, produkują erytropoetynę niezbędną do powstawania krwinek czerwonych). W wyniku działania różnych czynników może dojść do ich uszkodzenia, które stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia. Jeśli uszkodzenie utrzymuje się dłużej niż 3 miesiące, mówi się o przewlekłej niewydolności nerek. Co to za choroba? Jakie są jej przyczyny, objawy i metody leczenia?
Czym jest przewlekła niewydolność nerek?
Przewlekłą niewydolność nerek definiuje się jako trwającą ponad 3 miesiące obecność wskaźników uszkodzenia nerek, które określa się jako funkcjonalne lub strukturalne uszkodzenia z upośledzeniem przesączania kłębuszkowego (GFR).
O uszkodzeniu nerek może świadczyć obecność nieprawidłowości w badaniach obrazowych, badaniach moczu i zmniejszenie przesączania kłębuszkowego poniżej 60 ml na minutę. Wielkość GFR oblicza się na podstawie specjalnych wzorów, które uwzględniają masę ciała, wiek, płeć i stężenie kreatyniny w surowicy [1].
Jak często występuje przewlekła niewydolność nerek? Nie jest to częsta choroba. Przyjmuje się, że każdego roku występuje u 150 na 1 mln osób. Najczęściej u osób powyżej 65. roku życia [2].
Przyczyny przewlekłej niewydolności nerek
Jakie są przyczyny przewlekłej niewydolności nerek? Do najczęstszych przyczyn należą:
- nefropatia cukrzycowa, czyli cukrzycowa choroba nerek;
- uszkodzenie narządów spowodowane chorobą układu sercowo-naczyniowego (np. nadciśnieniem tętniczym, miażdżycą);
- kłębuszkowe zapalenie nerek;
- nabyte lub wrodzone wady układu moczowego będące przyczyną upośledzenia czynności nerek (w przypadku dzieci);
- wielotorbielowate zwyrodnienie nerek, śródmiąższowe choroby nerek, uszkodzenie wywołane przeszkodami w odpływie moczu (np. kamieniami) – są to rzadsze przyczyny przewlekłej niewydolności nerek [1];
Objawy przewlekłej niewydolności nerek
W przypadku przewlekłej niewydolności (niezależnie od przyczyny) dochodzi do zwłóknienia nerek i zmniejszenia liczby prawidłowo funkcjonujących komórek. Prowadzi to do wystąpienia objawów ze strony nerek i innych narządów. Zależą one od przyczyny uszkodzenia i stadium niewydolności.
Z kolei, jeżeli do uszkodzenia doprowadziła pierwotna choroba nerek, niewydolność objawia się m.in. obrzękami, wysokim ciśnieniem krwi, krwiomoczem i białkomoczem.
Oprócz wspomnianych objawów obserwuje się niepokojące sygnały ze strony innych narządów i skóry. Są to np. bóle kości, zaburzenia miesiączkowania, problemy z zajściem w ciążę, metaliczny smak w ustach, ból brzucha, uporczywa czkawka, duszność i sucha skóra. Ponadto występują objawy ogólne np. niezamierzona utrata masy ciała, osłabienie i znużenie. W przypadku dzieci można zaobserwować również krzywicę i opóźnione tempo wzrostu [1].
Leczenie przewlekłej niewydolności nerek
W celu ustalenia rozpoznania niezbędne jest przeprowadzenie szczegółowego wywiadu lekarskiego i wykonanie badań. W diagnostyce przewlekłej niewydolności nerek wykorzystuje się badania laboratoryjne (w tym badanie stężenia kreatyniny w surowicy i badanie moczu) i USG nerek. Jeśli wyniki potwierdzą, że doszło do uszkodzenia nerek, kontynuuje się diagnostykę w celu znalezienia przyczyny niewydolności.
Chory na przewlekłą niewydolność nerek powinien pozostać pod opieką lekarza nefrologa. Specjalista ustala, jak ma wyglądać leczenie, którego celem jest leczenie przyczyny niewydolności i opóźnienie lub zahamowanie dalszego nasilania się uszkodzenia.
Leczenie niewydolności nerek obejmuje: usunięcie przeszkód w odpływie moczu, unikaniu leków uszkadzających nerki, metody leczenia powikłań niewydolności (m.in. niedokrwistości) i chorób sercowo-naczyniowych. Ponadto choremu zaleca się odpowiednią dietę oraz unikanie palenia papierosów [1, 2].
