Przepuklina rozworu przełykowego to choroba polegająca na zaburzeniu anatomii układu pokarmowego. Dochodzi w niej do przemieszczenia się części żołądka do klatki piersiowej. W niektórych przypadkach nie powoduje to praktycznie żadnych objawów, więc przepuklina wykrywana jest przy okazji innych badań. Z kolei w innych wiąże się z szeregiem nieprzyjemnych dolegliwości (m.in. bólem w nadbrzuszu, kwaśnym odbijaniem, zgagą). Co może być przyczyną przepukliny rozworu przełykowego i jak wygląda jej leczenie?
Czym jest przepuklina rozworu przełykowego?
Przepona to mięsień, który oddziela klatkę piersiową od jamy brzusznej i uczestniczy w wentylacji płuc. Znajduje się w nim rozwór przełykowy, przez który przechodzi przełyk, a następnie łączy się z żołądkiem w jamie brzusznej. O przepuklinie rozworu przełykowego mówi się, gdy przez otwór w przeponie przechodzi nie tylko przełyk, ale i część żołądka.
Wyróżnia się kilka rodzajów przepukliny rozworu przełykowego. Najczęściej występującą jest przepuklina wślizgowa, w której przebiegu dochodzi do przemieszczenia się wpustu żołądka (czyli części bezpośrednio połączonej z przełykiem) do klatki piersiowej. Poza przepukliną wślizgową wymienia się przepuklinę: okołoprzełykową, pourazową, mieszaną i wrodzony krótki przełyk [1].
Przyczyny przepukliny rozworu przełykowego
Jednym z czynników odpowiadających za powstanie przepukliny rozworu przełykowego jest zwiększone ciśnienie w jamie brzusznej. W związku z tym w grupie ryzyka znajdują się kobiety w ciąży, osoby otyłe oraz te, które często dźwigają ciężkie przedmioty.
Czynnikiem predysponującym do powstania przepukliny rozworu przełykowego jest również osłabienie mięśni przepony. Może być ono spowodowane: udarem mózgu, urazem, zabiegiem chirurgicznym lub podeszłym wiekiem [1, 2].
Objawy przepukliny rozworu przełykowego
Najczęstszy rodzaj przepukliny rozworu przełykowego, czyli przepuklina wślizgowa daje następujące objawy:
zgaga,
ból w klatce piersiowej,
odbijanie się kwaśną treścią,
chrypka,
duszności,
problemy z przełykaniem.
Powyższe objawy nasilają się zazwyczaj godzinę po spożyciu posiłku i w pozycji leżącej.
Jednak w niektórych przypadkach nie występują praktycznie żadne dolegliwości. Bezobjawowy przebieg może mieć przepuklina okołoprzełykowa. Nie oznacza to, że nie wymaga leczenia – wręcz przeciwnie. Nieleczona prowadzi do poważnych powikłań: zaburzeń rytmu serca, wrzodów żołądka czy zapalenia zawartości przepukliny [1].
Leczenie przepukliny rozworu przełykowego
Leczenie zależy od rodzaju przepukliny i stopnia jej zaawansowania. W większości przypadków wdraża się leczenie farmakologiczne polegające na podawaniu inhibitorów pompy protonowej (IPP) np. omeprazolu, pantoprazolu. Z kolei lekami drugiego rzutu są blokery receptora histaminowego H2.
W przypadku przepukliny rozworu przełykowego ważne jest połączenie metod farmakologicznych z niefarmakologicznymi. Chorym zaleca się, aby:
spożywali lekkostrawne posiłki (gotowane w wodzie lub na parze albo duszone bez wcześniejszego obsmażania, bez ostrych przypraw);
jedli mniejsze, a częstsze posiłki (ostatni powinien być zjedzony około 3 godziny przed snem);
ograniczyli mocną kawę i herbatę;
zrezygnowali z palenia papierosów (pomocne w rzuceniu palenia są leki na rzucenie palenia) i picia alkoholu;
unikali aktywności fizycznej bezpośrednio po posiłku;
Jeśli metody farmakologiczne i niefarmakologiczne nie przynoszą spodziewanym efektów konieczne może być leczenie chirurgiczne [1, 3].
Profilaktyka przepukliny rozworu przełykowego
Jednym z czynników, które zwiększają ryzyko przepukliny rozworu przełykowego jest otyłość. W związku z tym warto zadbać o redukcję masy ciała poprzez odpowiednio zbilansowaną dietę i regularną aktywność fizyczną.
Dieta powinna być dobrana do indywidualnych potrzeb. Uwzględniać płeć, wiek, stan zdrowia, poziom aktywności fizycznej, tryb życia i preferencje smakowe danej osoby. Nie zaleca się, aby była zbyt restrykcyjna. Za duży deficyt kaloryczny bardziej szkodzi niż pomaga (wiąże się z ryzykiem efektu jo-jo i niedoborów pokarmowych) [4].
Przypisy
[1] https://www.szpitalnaklinach.pl/blog/przepuklina-rozworu-przelykowego-przyczyny-powstawania-objawy-diagnostyka-leczenie/
[2] S. Menon, N. Trudgill. Risk factors in the aetiology of hiatus hernia: A meta-analysis, „European Journal of Gastroenterology and Hepatology”, 2011, 133-138 (23).
[3] https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/lista/67152,przepuklina-rozworu-przelykowego
[4] Ostrowska, L. Leczenie dietetyczne otyłości-wskazówki dla lekarzy praktyków. Forum Zaburzeń Metabolicznych. 2010, 1(1)
