Ostroga piętowa to potoczne określenie zapalenia rozcięgna podeszwowego. Tworzą ją zmiany zwyrodnieniowe, które prowadzą do charakterystycznych zwapnień w obrębie stopy. Zwykle dochodzi wówczas do koślawości pięty oraz dolegliwości bólowych.
Ostroga piętowa, zwana też „piętowym ostrowitem” powstaje na skutek procesu zapalnego w obrębie przyczepu rozcięgna podeszwowego. Najczęściej występuje jednostronnie, chociaż zmiany mogą pojawić się na obu stopach. Wyróżniamy dwa typy ostrogi piętowej:
ostroga piętowa dolna: wyrasta z guzka przyśrodkowego kości piętowej w kierunku przodostopia,
ostroga piętowa górna: wyrasta na grzbietowej stronie guza piętowego w kierunku ścięgna Achillesa1.
Dlaczego powstaje ostroga piętowa?
Jedną z przyczyn występowania ostrogi piętowej jest nieodpowiednio dobrane obuwie. Zbyt luźne lub za duże buty wymuszają podtrzymywania ich stopami i utrzymywania stopy w złym położeniu (tzw. uciekanie stopy). Takie odruchy prowadzą do wydłużenia mięśni podeszwy i rozcięgna podeszwowego, co prowadzi do koślawości pięty.
Do problemów może też dochodzić w wyniku zaburzeń pracy mięśni podtrzymujących łuk podłużny stopy i piętę w pozycji neutralnej, pośrednio także przy częstych zmianach nawierzchni podczas biegania czy chodzenia lub źle dobranego wysiłku podczas aktywności fizycznej2. Występowaniu ostrogi piętowej sprzyja nadmierna masa ciała, wady wrodzone stóp, przebyte urazy stóp i stawu skokowego, które zmieniają biomechanikę chodu, a także zaburzenia metaboliczne i reumatologiczne3.
Czym objawia się ostroga piętowa?
Głównym, najbardziej uporczywym objawem ostrogi piętowej jest ból pięty na podeszwie stopy, który nasila się przy chodzeniu. Początkowo może ujawniać się tylko po dużym wysiłku lub wyłącznie w niektórych typach obuwia. Z czasem dolegliwości bólowe i dyskomfort towarzyszą właściwie na każdym kroku4. Warto jednak przy tym podkreślić, że 2/3 przypadków ze zdiagnozowaną ostrogą piętową przebiega całkowicie bezobjawowo, a ból pojawia się dopiero wówczas, gdy dochodzi do zapalenia powięzi podeszwy5.
Oprócz tego występuje miejscowy obrzęk w miejscu bólu, a także utykanie w celu odciążenia stopy objętej zmianami patologicznymi6.
Jak leczyć ostrogę piętową?
Leczenie ostrogi piętowej zwykle jest długie i dość trudne. Dobór odpowiedniej metody zależy od stopnia zaawansowania zmian i nasilenia objawów. W celu doraźnego zmniejszenia dolegliwości stosuje się leki przeciwbólowe i przeciwzapalne. W terapii, która docelowo ma przynieść bardziej perspektywiczne efekty, wykorzystywana jest fizjoterapia, leki podawane w formie zastrzyku przeciwzapalnego, zabiegi z zastosowaniem tzw. fali uderzeniowej.
U wielu pacjentów ważne znaczenie ma stosowanie specjalnych wkładek do butów, które pomagają skutecznie odciążyć bolesną okolicę7. Cały proces leczenia jest jednak zwykle dość długi.
Jak łagodzić dolegliwości związane z ostrogą piętową?
Jak już zostało wspomniane, doraźne dolegliwości łagodzone są poprzez zastosowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych. Poprawę mogą też przynieść zimne okłady z lodu lub okłady borowinowe.
Istotnym uzupełnieniem terapii jest stosowanie ortez nocnych (splintów) oraz różnego rodzaju wkładek i podpiętek8. W ofercie e-Ziko dostępne są specjalne poduszki ochronne pod piętę, których celem jest zabezpieczenie wrażliwych miejsc. Ich stosowanie wpływa na łagodzenie dolegliwości bólowych spowodowanych ostrogą piętową czy kaletą piętową. Wykonana z delikatnego żelu polimerowego wkładka zapobiega bezpośredniemu kontaktowi bolesnego miejsca z obuwiem, koryguje nieprawidłowe ustawienie pięty, pomaga właściwie ustawić stopę w bucie i utrzymać odpowiednią postawę ciała.
Jak uniknąć wystąpienia ostrogi piętowej?
W ramach profilaktyki w kierunku ostrogi piętowej oraz innych dolegliwości ze strony stóp należy przede wszystkim stosować odpowiednio dobrane obuwie, utrzymywać właściwą masę ciała, unikać przeciążenia stóp, kontrolować prawidłową oś kończyn dolnych i unikać koślawienia stopy9. Niewskazane jest długotrwałe chodzenie w butach na obcasach i wykonywanie ćwiczeń na twardym podłożu10.
Przypisy
1 Król T. i inn., Występowanie dolegliwości bólowych w ostrodze piętowej, Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu 2 (55) 2018, s. 246.
2 Witke E., Kochański T., Kosmalski A., Stopa: ostroga piętowa, Kwartalnik Pacjenta, s. 20-21.
3 Stępień K., Ostroga piętowa, https://www.mp.pl/pacjent/ortopedia/choroby-urazy/261120,ostroga-pietowa, [dostęp: 21.10.2022]
4 Tamże.
5 Cyt. Król T. i inn., Występowanie dolegliwości bólowych…, s. 249.
6 Cyt. Stępień K., Ostroga piętowa…
7 Tamże.
8 Cyt. Król T. i inn., Występowanie dolegliwości bólowych…, s. 248.
9 Tamże, s. 249.
10 Cyt. Stępień K., Ostroga piętowa…
