Co to jest osteoporoza i jakie są jej przyczyny?
Osteoporoza to stan chorobowy, który charakteryzuje się postępującym w czasie ubytkiem masy kostnej. Patologiczna redukcja masy kości w odniesieniu do normy przyjętej dla wieku, płci oraz rasy prowadzi do nieprawidłowości w obrębie szkieletu oraz do złamań osteoporotycznych. Złamania te występują najczęściej w obrębie kręgosłupa, kości przedramienia i szyjki kości udowej, ale mogą wystąpić również w innych lokalizacjach.
Osteoporoza występuje wśród pacjentów obojga płci, jednak zdecydowanie częściej dotyka kobiet, a częstość jej występowania wzrasta w populacji osób, które ukończyły 60. rok życia.
Przyczyny osteoporozy
Możemy wyróżnić osteoporozę pierwotną oraz wtórną.
Pierwotna osteoporoza występuje najczęściej, a jej przyczyną jest starzenie się układu kostnego. Rozwija się wśród kobiet w okresie pomenopauzalnym oraz u mężczyzn w podeszłym wieku. Utrata gęstości mineralnej kości jest procesem naturalnym i nieuchronnym. Rozpoczyna się już po 40. roku życia, jednak to od nas zależy, czy przyśpieszymy, czy zwolnimy jego przebieg. Złe na-wyki, dieta, palenie tytoniu, alkohol, niska aktywność fizyczna czy niedostateczny czas przebywania na słońcu, to czynniki przyczyniające się do przyśpieszenia rozwoju osteoporozy.
Osteoporoza wtórna występuje o wiele rzadziej i jest wynikiem innych chorób lub stosowania nie-których leków. Do przyczyn osteoporozy wtórnej zaliczamy nadczynność tarczycy oraz przytarczyc, cukrzycę, przedwczesną menopauzę, zaburzenia wchłaniania czy przewlekłe choroby zapalne i reumatyczne. W odniesieniu do leków, mogą to być glikokortykosteroidy lub heparyna.
Niezależnie od rodzaju, osteoporoza cechuje się zrzeszotnieniem kości, czyli ścieczeniem i zmniejszeniem się liczby beleczek kostnych kości gąbczastej oraz ścieczeniem kości korowej. Ten proces osłabia kości, przez co stają się one podatne na złamania.
Osteoporoza – objawy
Objawy osteoporozy to przede wszystkim nadmierna łamliwość kości, jednak początkowo osteoporozę trudno jest zdiagnozować, ponieważ nie daje zauważalnych objawów.
Najczęściej dochodzi do złamań w obrębie kręgosłupa, jednak znaczna część tych złamań przechodzi niezauważenie, stopniowo doprowadzając do zmian w sylwetce, obniżenia wzrostu i formacji tzw. wdowiego garbu. Do tych objawów dołączają także problemy z poruszaniem aż do trwałej niepełnosprawności, obniżenie nastroju czy nawet depresja.
Kolejną grupą urazów są złamania kości długich, a są one najczęściej konsekwencją upadków. Na-silenie takich urazów występuje w okresie jesienno-zimowym. Do typowych dla osteoporozy zła-mań zaliczamy złamanie kości przedramienia w nadgarstku oraz złamanie szyjki kości udowej. Tym złamaniom towarzyszy bardzo silny ból i ograniczenie ruchomości. Zdarza się, że chory po złamaniu szyjki kości udowej nie jest w stanie się podnieść i wezwać pomocy. Uraz ten może pro-wadzić do wielu poważnych powikłań, a w skrajnych przypadkach do zgonu.
Osteoporoza – diagnostyka
Postawienie przez lekarza rozpoznania polega na ocenie stanu klinicznego pacjenta, zebrania dokładnego wywiadu, np. dotyczącego dotychczasowych złamań czy stylu życia oraz analizie czynników rozwoju choroby. Ponadto wykonać można szereg badań w kierunku osteoporozy:
Densytometria – badanie określające gęstość mineralną kości.
Badania radiologiczne – czyli prześwietlenia wykonywane przy podejrzeniu złamania lub w celu oceny stanu po złamaniu. Przydatne bywają także rezonans magnetyczny czy tomografia komputerowa.
Badania laboratoryjne – od podstawowych parametrów, takich jak morfologia i biochemia krwi przez stężenie wapnia czy fosforu aż po badania miana hormonów.
Profilaktyka
Osteoporoza na początku nie daje charakterystycznych objawów, dlatego też warto pomyśleć o profilaktyce zanim dojdzie do pierwszego złamania. Osoby znajdujące się w grupach ryzyka, czyli kobiety po menopauzie oraz mężczyźni powyżej 65. roku życia lub posiadające inne czynniki ryzyka powinny się zgłosić do lekarza celem ustalenia postępowania. Profilaktyka polega na odpowiedniej podaży wapnia i witaminy D, na zbilansowanej diecie oraz umiarkowanej, ale regularnej aktywności fizycznej. Osoby chcące uniknąć zachorowania powinny zaprzestać palenia tytoniu oraz stronić od nadużywania alkoholu.
Leczenie osteoporozy
Jeśli jednak profilaktyka osteoporozy nie została wprowadzona na czas i doszło do zachorowania, należy rozpocząć leczenie. Głównym celem leczenia osteoporozy jest zapobieganie złamaniom oraz minimalizacja ich powikłań. W leczeniu farmakologicznym stosuje się suplementację wapnia i witaminy D. Podaje się także leki na osteoporozę zmniejszające ryzyko złamań, takie jak bisfosfoniany, ranelinian strontu, raloksyfen, denozumab, a także hormonalną terapię zastępczą.
