Problemy z połykaniem pokarmów, a nawet śliny mogą wydawać się błahe. Jednak warto mieć na uwadze, że zwiększają ryzyko zachłyśnięcia, które jest zagrożeniem dla życia. Co może być przyczyną takich problemów? Czy wymagają leczenia?
Czym jest odynofagia?
Ból przy przełykaniu to odynofagia – jeden z objawów dysfagii, czyli zaburzeń połykania. Może pojawić się zarówno przy przełykaniu płynów, jak i pokarmów stałych. W niektórych przypadkach występuje również przy przełykaniu śliny.
Odynofagii mogą towarzyszyć inne zaburzenia połykania. U niektórych chorych obserwuje się np. zarzucanie treści pokarmowej do gardła [1].
Przyczyny odynofagii
Wyróżnia się 3 rodzaje odynofagii:
czynnościową,
przełykową,
przedprzełykową.
Odynofagia nie jest odrębną jednostką chorobową, a objawem innej choroby. W przypadku odynofagii przedprzełykowej przyczyną może być przeziębienie, kiła, angina czy inne schorzenie, w którego przebiegu dochodzi do powiększenia ślinianek lub węzłów chłonnych.
Ból przy przełykaniu płynów, pokarmów stałych i/lub śliny może towarzyszyć również innym chorobom. Wśród nich wymienia się m.in.:
uchyłki przełyku;
ropowica dna jamy ustnej;
uchyłki Zenkera;
choroby tchawicy;
zapalenie lub nowotwór ślinianek;
nadżerki;
choroby nowotworowe w obrębie gardła środkowego lub dolnego, przełyku, krtani czy tarczycy;
schorzenia ośrodkowego układu nerwowego (np. stwardnienie rozsiane, guzy mózgu);
Do innych przyczyn odynofagii należą: urazy, ciała obce w przełyku lub gardle, owrzodzenie przełyku, rozlany skurcz przełyku, zaburzenia motoryki przełyku czy polekowe uszkodzenie przełyku. W niektórych przypadkach obserwuje się również przemijający ból przy przełykaniu. Może on być spowodowany spożyciem zbyt gorących pokarmów lub płynów.
Warto podkreślić, że ból przy przełykaniu jest charakterystycznym objawem nowotworu przełyku. Zazwyczaj pojawia się już w zaawansowanym stadium choroby [1].
Objawy odynofagii
Odynofagia to ból, który pojawia się przy przełykaniu napojów, pokarmów stałych, a nawet śliny. Jego nasilenie waha się od tępego bólu zamostkowego po przeszywający, silny ból, który promieniuje do pleców i uniemożliwia jedzenie. W przypadku nadżerek lub zapalenia błony śluzowej przełyku ból może być palący i przypominać ten, który pojawia się przy chorobie refluksowej przełyku.
W zależności od przyczyny odynofagii mogą pojawić się również inne objawy. U osób z uchyłkami Zenkera występują np. nieprzyjemny zapach z ust i ucisk w gardle.
Odynofagia dotyka również dzieci. W ich przypadku może objawiać się odruchowym wypluwaniem lub zwracaniem pokarmu, a także zarzucaniem treści pokarmowej do gardła [1].
Leczenie odynofagii
Jeśli ból przy przełykaniu ma charakter przełykowy, podstawą diagnostyki jest badanie endoskopowe, które pozwala stwierdzić zmiany w błonie śluzowej, obecność ciał obcych czy guzy. Czasami umożliwia również usunięcie ciała obcego, które jest źródłem bólu.
W zależności od przyczyny diagnostyka odynofagii obejmuje także badania, takie jak:
pH-metria przełyku i manometria (są to specjalistyczne badania, które wykonuje się przy podejrzeniu odynofagii czynnościowej),
RTG górnego odcinka układu pokarmowego,
tomografia komputerowa (zazwyczaj zleca się ją przy podejrzeniu zmian w klatce piersiowej, które powodują ucisk).
Przebieg leczenia zależy od przyczyny odynofagii. Głównym celem jest usunięcie przyczyny, która leży u podłoża dolegliwości bólowych.
Ból przy przełykaniu śliny może towarzyszyć przeziębieniu. Jeśli tak jest, wdraża się leczenie objawowe. Choremu zaleca się odpoczynek, inhalacje roztworem soli, płukanie gardła wodą z solą czy przyjmowanie ogólnodostępnych pastylek do ssania i leków przeciwbólowych.
Inaczej wygląda leczenie, gdy przyczyną bólu jest zakażenie grzybicze. W przypadku kandydozy przełyku wdraża się leczenie przeciwgrzybicze.
Odynofagia może być spowodowana również przepukliną rozworu przełykowego czy guzami w obrębie klatki piersiowej. W takich przypadkach konieczne jest leczenie chirurgiczne [1].
Przypisy
[1] https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.I.1.12.
