Siatkówka to specyficzna błona, która znajduje się wewnątrz gałki ocznej. Jest jednym z najważniejszych elementów oka, ponieważ zamienia energię świetlną na wrażenia wzrokowe. Na skutek działania różnych czynników może dojść do jej odwarstwienia, które powoduje upośledzenie widzenia. Czym jest odwarstwienie siatkówki i co może je spowodować?
Czym jest odwarstwienie siatkówki?
Odwarstwienie siatkówki jest nagłym i groźnym stanem okulistycznym, które wymaga wizyty u lekarza okulisty. Polega na rozerwaniu lub odwarstwieniu siatkówki od zlokalizowanej pod nią naczyniówki (największej błony naczyniowej gałki ocznej, która w przedniej części przechodzi w tęczówkę i ciało rzęskowe).
Jak często dochodzi do odwarstwienia siatkówki? Szacuje się, że jest to stan okulistyczny, który występuje u 4-12/10 000 osób. Częściej obserwuje się go u osób między 40. a 70. rokiem życia [1].
Przyczyny odwarstwienia siatkówki
Jakie czynniki mogą prowadzić do rozerwania lub odwarstwienia siatkówki od zlokalizowanej pod nią naczyniówki? Wśród najczęstszych przyczyn wymienia się m.in. urazy gałki ocznej i głowy, predyspozycje genetyczne, dużą krótkowzroczność (>-6D), zwyrodnienia obwodowe i cukrzycę.
Większe ryzyko odwarstwienia siatkówki występuje również wśród osób, u których odwarstwienie wystąpiło w drugim roku. Ponadto do grupy ryzyka zaliczają się pacjenci po operacji zaćmy, a także chorzy na zespół Sticklera, zespół Marfana czy homocystynurię [1], [2].
Objawy odwarstwienia siatkówki
Po czym poznać, że doszło do odwarstwienia siatkówki? Rozerwanie lub odwarstwienie siatkówki od położonej pod nią naczyniówki daje bezpośredni objaw pod postacią “zasłony” czy “ciemnej chmury”. Zachodzi ona z różnych stron i powoduje znaczne pogorszenie widzenia. Najczęściej tworzy się w skrajnych obwodowych obszarach widzenia i szybko ulega zwiększeniu.
Osoby, u których doszło do częściowego odwarstwienia siatkówki, mogą dobrze widzieć. Jednak, gdy odwarstwienie obejmuje całą siatkówkę, a dodatkowo towarzyszy mu krwotok widzenie dramatycznie się pogarsza.
Jeszcze zanim dojdzie do znacznego pogorszenia widzenia, mogą wystąpić objawy, które bywają lekceważone. Oprócz “ciemnej chmury”, czy “zasłony” ograniczającej pole widzenia pojawiają się m.in. bóle głowy, uczucie “ciągnięcia” w oczodołach, flesze lub błyski w polu widzenia (pojawiające się przede wszystkim po przejściu z pomieszczenia jasnego do ciemnego) [1], [2]
Leczenie odwarstwienia siatkówki
W przypadku pojawienia się “zasłony”, “ciemnej chmury”, która ogranicza widzenie, zaleca się ograniczenie ruchów głowy i gałki ocznej oraz wizytę u lekarza okulisty. Specjalista przeprowadza szczegółowy wywiad lekarski, a także przeprowadza badania (OCT, USG, badanie w lampie szczelinowej po rozszerzeniu źrenic).
Podczas badania siatkówki lekarz okulista szuka otworów i przedarć. Określenie ich liczby i umiejscowienia, a także ocena stanu siatkówki pomagają przy zaplanowaniu właściwego leczenia.
W przypadku przedarciowego odwarstwienia siatkówki nie stosuje się leczenia farmakologicznego. Główną metodą leczenia jest witrektomia. Jest to metoda leczenia operacyjnego, która polega na zrobieniu małego nacięcia na tęczówce, przez które wsuwane są specjalne instrumenty. Służą one do usunięcia błon nasiatkówkowych i wycięcia ciała szklistego.
Inną metodą leczenia operacyjnego odwarstwienia siatkówki jest opierścienienie gałki ocznej lub naszycie wszczepu. Polega ono na naszyciu taśmy silikonowej lub specjalnej gąbki na gałkę oczną. Powoduje to jej wgłobienie, a tym samym ponowne zbliżenie do ściany gałki ocznej.
Nowoczesne techniki chirurgiczne umożliwiają ponowne przyłożenie siatkówki u około 90% pacjentów. Jednak nie oznacza to, że po operacji następuje powrót dobrego widzenia. W niektórych przypadkach dochodzi do trwałych zmian w fotoreceptorach. Ponadto istnieje ryzyko wystąpienia powikłań pooperacyjnych, takich jak nawrót odwarstwienia siatkówki, dwojenie, odłączenie naczyniówki, podwyższone lub obniżone ciśnienie wewnątrzgałkowe [1], [2].
[1] https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/chorobyoczu/chorobysiatkowki/73312,odwarstwienie-siatkowki-przedarciowe
[2] https://klinikapaczala.pl/odwarstwienie-siatkowki-objawy-diagnostyka-i-leczenie/
Przypisy
