Nowotwory złośliwe to narastający problem zdrowotny. Szacuje się, że obecnie około 1,17 mln Polaków zmaga się z rakiem (co oznacza, że od połowy lat 60. XX wieku liczba zachorowań zwiększyła się 2,5 razy). Do jednych z najczęstszych należą rak płuc, gruczołu krokowego i okrężnicy. Nowotwory jamy ustnej nie są tak częste, co nie oznacza, że stanowią mniejsze zagrożenie dla zdrowia i życia. Czym są nowotwory jamy ustnej, jakie są przyczyny ich występowania i objawy?
Czym są nowotwory jamy ustnej?
Nowotworem nazywa się grupę komórek, które rozrastają się nieprawidłowo. Mogą tworzyć się w różnych miejscach organizmu i dawać przerzuty do innych narządów wewnętrznych.
W przypadku nowotworu jamy ustnej dochodzi do nieprzerwanego i nieprawidłowego wzrostu chorych komórek nabłonka jamy ustnej. Struktury jamy ustnej, w obrębie których może dojść do rozwoju choroby to wyrostki, gdzie umiejscowione są zęby, a także ruchoma część języka, błona śluzowa policzka i dno jamy ustnej.
Nowotwory jamy ustnej nie występują tak często, jak rak gruczołu krokowego, płuc lub okrężnicy. Diagnozuje się je rzadko. Około 2-4 razy częściej u mężczyzn [1],[2],[3]
Przyczyny nowotworów jamy ustnej
Za główny czynnik predysponujący do rozwoju nowotworu jamy ustnej uznaje się palenie papierosów. Oprócz narażenia na działanie substancji rakotwórczych w dymie tytoniowym do wystąpienia raka predysponuje:
- picie nadmiernych ilości alkoholu;
- niewłaściwa higiena jamy ustnej, która powoduje przewlekły stan zapalny i zmiany w komórkach;
- mechaniczne drażnienie jamy ustnej przez uszkodzone lub niewłaściwie dobrane protezy stomatologiczne;
- niedobory witamin;
- duże wady zgryzu;
- stany przednowotworowe (np. leukoplakia, brodawczak, liszaj płaski Wilsona);
W obrębie głowy mogą rozwijać się również nowotwory wtórne, czyli przerzuty z innych narządów wewnętrznych (np. płuc, tarczycy, żołądka) [2], [3].
Objawy nowotworów jamy ustnej
Jak objawiają się nowotwory jamy ustnej? Jednymi z pierwszych niepokojących sygnałów są guz, naciek i niebolesne owrzodzenie. Wśród innych objawów, które mogą wskazywać na nowotwory jamy ustnej, wymienia się m.in.:
- chrypkę,
- ból gardła,
- utrudnione lub bolesne połykanie,
- ból języka,
- obrzęk szyi,
- niedrożność nosa,
- jednostronną wydzielinę z nosa,
- gorączka o charakterze septycznym (występuje w przypadku niektórych nowotworów i charakteryzuje się tym, że jest na przemian malejąca i rosnąca) [2],[3].
Leczenie nowotworów jamy ustnej
Chorobę nowotworową, która rozwija się w obrębie jamy ustnej, dość łatwo da się zauważyć w trakcie zabiegów higienicznych jamy ustnej. Lekarz może wyczuć niepokojące zmiany, których wcześniej nie było w jamie ustnej i skierować pacjenta na dalsze badania.
Jak przebiega diagnostyka nowotworu jamy ustnej? Do postawienia diagnozy niezbędne jest pobranie wycinka ze zmiany, a następnie zbadania go pod mikroskopem. Badanie mikroskopowe pozwala potwierdzić złośliwy charakter zmiany, a także określić stopień agresywności biologicznej.
Oprócz badania mikroskopowego zleca się m.in. tomografię komputerową głowy i szyi, USG szyi z oceną szyjnych węzłów chłonnych i biopsję aspiracyjną cienkoigłową powiększonych węzłów chłonnych.
Po ustaleniu rozpoznania wdraża się leczenie, którego przebieg zależy głównie od stopnia zaawansowania nowotworu i dokładnej lokalizacji zmian nowotworowych. Jeśli guz ma niewielkie rozmiary i nie doszło do zajęcia regionalnych węzłów chłonnych, wdraża się leczenie operacyjne. Polega ono na wycięcia guza z marginesem.
Inaczej wygląda leczenie w przypadku większych guzów oraz naciekania sąsiednich struktur (np. żuchwy). Jeśli guz jest większy, ale nie stwierdza się przerzutów do węzłów chłonnych, wykonuje się operację, która polega na wycięciu zmiany i odpowiedniej grupy węzłów chłonnych. Ponadto stosuje się pooperacyjną radioterapię.
Zdarzają się sytuacje, gdy wycięcie guza jest niemożliwe. W takich przypadkach wdraża się radioterapię, chemioterapię lub obie metody jednocześnie [2], [3].
Profilaktyka nowotworów jamy ustnej
Jednym z głównych czynników ryzyka nowotworów jamy ustnej jest palenie papierosów. W związku z tym jednym z działań profilaktycznych jest rzucenie palenia. Mogą pomóc w tym np. gumy nikotynowe.
