Rak wątroby może rozwijać się z tkanek wątroby. W takiej sytuacji nazywa się go pierwotnym nowotworem wątroby. Jednak częściej stanowi przerzuty nowotworów złośliwych innych narządów – jest to rak wtórny wątroby. Jak często występuje nowotwór wątroby i jakie są przyczyny jego rozwoju?
Czym jest nowotwór wątroby?
Pierwotny nowotwór wątroby to choroba, która wywodzi się z hepatocytów, czyli komórek wątroby. Najczęściej jest to rak wątrobowokomórkowy (około 90% przypadków). Rzadziej rak z nabłonka dróg żółciowych lub torbielakogruczolakorak.
Oprócz nowotworów o charakterze pierwotnym wyróżnia się wtórne nowotwory wątroby. Są to przerzuty innych nowotworów np. płuc, trzustki, żołądka czy skóry (które mogą pojawić się nawet kilka lat po wyleczeniu pierwotnej choroby nowotworowej). Wątroba to narząd, w którym często dochodzi do przerzutów. Wynika to z jej bogatego ukrwienia.
Jak często występuje nowotwór wątroby? Pierwotny rak wątroby występuje często. Co roku diagnozuje się około 2000-3000 przypadków. Jest to 5. najczęściej występujący nowotwór złośliwy, który powoduje około 5 milionów zgonów rocznie. Bardziej narażeni na niego są mężczyźni. Szacuje się, że choroba rozwija się u nich 2-4 razy częściej w porównaniu do kobiet) [1].
Przyczyny nowotworu wątroby
Główną przyczyną raka wątrobowokomórkowego, czyli najczęstszego pierwotnego nowotworu wątroby jest zakażenie wirusem zapalenia wątroby (typu B lub C). Wśród innych czynników ryzyka wymienia się również:
palenie tytoniu,
marskość wątroby i jednoczesne zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu B lub C,
aflatoksyny,
doustne środki antykoncepcyjne,
androgenowe środki anaboliczne,
niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD),
cukrzyca,
wrodzone choroby metaboliczne (np. porfiria późna skórna) [1, 2].
Objawy nowotworu wątroby
Wątroba to organ o dużej rezerwie funkcjonalnej, dlatego nawet po znacznym uszkodzeniu może dalej pełnić swoje funkcje. Zmiany nowotworowe, które pojawiają się w obrębie wątroby, mogą nie dawać przez długi czas żadnych objawów. W wielu przypadkach pojawiają się one dopiero na późnym etapie nowotworu złośliwego.
Wśród objawów nowotworu wątroby wymienia się m.in.:
napięty brzuch,
wzdęcia,
ból brzucha,
obrzęki kończyn dolnych,
niezamierzona utrata masy ciała,
zmęczenie,
krwawienie z górnego odcinka układu pokarmowego,
żółtaczka.
Część z tych objawów (np. wzdęcia) jest mało charakterystyczna i może być kojarzona z innymi przyczynami np. błędami żywieniowymi. Jednak, jeśli utrzymują się przez długi czas i nie ustępują po wprowadzeniu zasad zdrowego stylu życia, należy jak najszybciej skonsultować je z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej [1].
Leczenie nowotworu wątroby
Lekarz stawia diagnozę na podstawie szczegółowego wywiadu lekarskiego, badań krwi i badań dodatkowych. Rak wątrobowokomórkowy jest jednym z nielicznych nowotworów, które wykrywa się w badaniach obrazowych. W jego diagnostyce najczęściej wykorzystuje się rezonans magnetyczny i tomografię komputerową.
Jak przebiega leczenie po ustaleniu rozpoznania? Główną metodą leczenia (zarówno w przypadku pierwotnego, jak i wtórnego nowotworu wątroby) jest operacja. Polega na wycięciu zmiany nowotworowej wraz z marginesem zdrowej tkanki. Daje największe szanse na przeżycie, ale można stosować ją tylko w niektórych przypadkach.
Inną metodą leczenia jest przeszczepienie wątroby. Jednak można zastosować je u bardzo małej liczby chorych. Jako alternatywę leczenia operacyjnego i przeszczepu wdraża się radioablację. Ma ona zastosowanie przy zmianach nowotworowych, które mają mniej niż 2 cm.
Do innych metod leczenia nowotworu wątroby należą: chemioterapia, stereotaktyczna radioterapia i chemoembolizacja dotętnicza (TACE). W ostatnich latach coraz częściej łączy się różne metody leczenia, co pozwala uzyskać lepsze efekty [1, 2].
Profilaktyka nowotworu wątroby
Jednym z elementów profilaktyki raka wątroby jest zapobieganie zakażeniom wirusami zapalenia wątroby, które wymienia się wśród głównych czynników ryzyka. W celu zmniejszenia ryzyka zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu B lub C zaleca się m.in. szczepienia ochronne, stosowanie sprzętu jednorazowego użytku i unikanie przygodnych kontaktów seksualnych.
Przypisy
[1] https://www.mp.pl/pacjent/onkologia/chorobynowotworowe/162524,rak-watroby-nowotwory-zlosliwe-watroby-rodzaje-objawy-leczenie-i-rokowanie
[2] Małkowski, Piotr, et al. "Rak wątrobowokomórkowy–epidemiologia i leczenie." Przegl Epidemiol 60 (2006): 731-740.
