Ból kości, który nasila się podczas wysiłku fizycznego, obrzęk czy zaburzenia ruchomości to objawy o różnych przyczynach. Czasami wynikają z urazu lub choroby zapalnej stawów, a w innych przypadkach świadczą o nowotworze kości. Czym jest nowotwór kości i jakie mogą być jego przyczyny? Jak wygląda diagnostyka i leczenie tej choroby?
Czym jest nowotwór kości?
Nowotwór kości może mieć charakter łagodny lub złośliwy. Pierwsze z wymienionych nie dają przerzutów, a ich leczenie ogranicza się do usunięcia guza. Zaliczają się do nich m.in. włókniaki niekostniejące, kostniaki, chrzęstniaki i wyrośla chrzęsto-kostne.
Drugie z wymienionych, czyli nowotwory złośliwe kości to guzy, które tworzą się w kościach, a następnie mogą dawać przerzuty w innych narządach. Najczęściej diagnozuje się je w kościach długich rąk i nóg, a także kościach miednicy.
Choroby nowotworowe kości występują u osób w różnym wieku. Są dość rzadkie – stanowią mniej niż 1% wszystkich chorób nowotworowych.
Najczęściej występującym nowotworem kości są chrzęstniakomięsaki, kostniakomięsaki i mięsak Ewinga [1].
Przyczyny nowotworu kości
Przyczyny chorób nowotworowych kości są zróżnicowane i nie zawsze łatwe do ustalenia. Do głównych czynników ryzyka należą:
- narażenie na promieniowanie jonizujące,
- mutacje genetyczne,
- niektóre choroby kości (np. choroba Olliera, choroba Pageta).
Rak kości może być spowodowany również przerzutami z innych miejsc organizmu. Nowotwory złośliwe, które najczęściej dają przerzuty do układu kostnego to rak piersi, prostaty, tarczycy, płuca, nerki oraz szpiczak mnogi.
Objawy nowotworu kości
Najczęstsze objawy choroby nowotworowej to ból kości, a także obrzęk w okolicy guza. Dolegliwości bólowe zazwyczaj nasilają się z czasem (w ciągu tygodni lub miesięcy). W zależności od przypadku występują cały czas lub pojawiają się nagle (np. podczas wysiłku fizycznego, snu) i ustępują.
Wśród innych częstych objawów wymienia się:
- przykurcze stawowe,
- zaczerwienienie stawu,
- obrzmienie stawu,
- ograniczenie ruchomości stawu,
- osłabienie kości i większa podatność na złamania.
Obrzmienie i ból w obrębie stawu powodują problemy z poruszaniem się i utykanie.
Leczenie nowotworu kości
Ból, obrzęk, czy ograniczenie ruchomości stawów to niespecyficzne objawy, które nie zawsze wynikają z choroby nowotworowej. W związku z tym pojawia się pytanie, jak można stwierdzić, że ich przyczyną jest nowotwór kości?
Podstawą diagnostyki jest badanie RTG, czyli technika obrazowania wykorzystująca promieniowanie rentgenowskie. Pozwala ono na wykonanie zdjęcia, które uwidacznia niepokojące zmiany w obrębie kości.
Jeśli wyniki badania RTG wzbudzają podejrzenie nowotworu, zleca się dokładniejsze badania. Mowa tu o tomografii komputerowej i rezonansie magnetycznym. W niektórych przypadkach lekarz kieruje pacjenta również na inne badania np. biopsję guza, pozytronową tomografię emisyjną (PET) czy scyntygrafię kości.
Jak wygląda leczenie po ustaleniu rozpoznania? Wybór konkretnej metody zależy m.in. od rodzaju nowotworu. Główną metodą leczenia jest operacja chirurgiczna. O ile jest to możliwe, wykonuje się tzw. operację oszczędzającą kończynę. Polega ona na usunięciu zmian nowotworowych bez amputacji nogi lub ręki.
W leczeniu nowotworu kości wykorzystuje się również chemioterapię i radioterapię. Pierwsza z wymienionych metod jest stosowana zazwyczaj przed lub po leczeniu chirurgicznym. Z kolei radioterapia jest wdrażana, gdy przeprowadzenie operacji jest niemożliwe lub nie pozwala na całkowite usunięcie guza [1].
Profilaktyka nowotworu kości
Jednym z czynników ryzyka jest narażenie na promieniowanie jonizujące. W związku z tym jednym z elementów profilaktyki jest unikanie nadmiernego narażenia na jego działanie. Polega to m.in. na wykonywaniu badań diagnostycznych z użyciem promieniowania jonizującego tylko w uzasadnionych przypadkach, stosowanie wyłącznie sprawnych i mających odpowiednie certyfikaty urządzeń do badań obrazowych, a także używanie środków bezpośredniej ochrony (np. specjalnej osłony na gonady) podczas tego typu badań [2].
