Czym jest nokardioza i jakie są jej przyczyny?
Nokardioza jest ostrą, podostrą lub przewlekłą chorobą zakaźną, która występuje w postaci skórnej, płucnej i rozsianej. Jest to spowodowane zakażeniem bakterią z rodzaju Nocardia, najczęściej Nocardia asteroides lub Nocardia brasiliensis. Najczęściej występuje u dorosłych mężczyzn, zwłaszcza z osłabionym układem odpornościowym. U pacjentów zakażonych nokardiozą mózgu śmiertelność przekracza 80%; w innych postaciach śmiertelność wynosi 50%, nawet przy odpowiedniej terapii. Pierwotna nokardioza skórna objawia się infekcją skórną, infekcją limfatyczną lub infekcją podskórną. Nokardioza opłucnej objawia się ostrym, podostrym lub przewlekłym zapaleniem płuc, zwykle u pacjentów z obniżoną odpornością, chociaż odnotowano pojedyncze przypadki u osób immunokompetentnych. Rozsiana nokardioza może obejmować dowolny narząd, jednak najczęstsze są zmiany w mózgu lub oponach mózgowych.
Objawy nokardiozy
Objawy nokardiozy zależą od miejsca występowania oraz nasilenia zakażenia. Obejmują one:
Zakażenie płuc
- Wytwarza zjadliwą postać zapalenia płuc (postępującego)
- Nocne poty, gorączka, kaszel, ból w klatce piersiowej
- Nokardioza płuc ma początek podostry i jest oporna na leczenie standardowymi antybiotykami
- Objawy są bardziej nasilone u osób z obniżoną odpornością
- Badania radiologiczne wykazują liczne nacieki w płucach z tendencją do martwicy centralnej
Infekcja neurologiczna
- Ból głowy, letarg, splątanie, drgawki, nagły początek deficytu neurologicznego
Choroby serca
- Nokardia jest silnie powiązana z zapaleniem wsierdzia jako głównym objawem
- W zarejestrowanych przypadkach infekcja powodowała uszkodzenia zastawek serca, zarówno naturalnych, jak i protetycznych
Rozsiana nokardioza
- Rozsiew odbywa się poprzez rozprzestrzeniające się enzymy wytwarzane przez bakterie
- Rozsiane zakażenie może wystąpić u pacjentów z bardzo obniżoną odpornością
- Na ogół obejmuje zarówno płuca, jak i mózg
- Można zaobserwować gorączkę, umiarkowaną lub bardzo wysoką
- Rozwija się wiele kawitacyjnych nacieków płucnych
Leczenie nokardiozy
Przedłużona swoista terapia przeciwdrobnoustrojowa jest podstawą opieki medycznej w przypadku nokardiozy. Ogólnie zaleca się terapię przez co najmniej 6 miesięcy i co najmniej 12 miesięcy w przypadku infekcji ośrodkowego układu nerwowego . U pacjentów, którzy wymagają leczenia immunosupresyjnego, terapię taką można na ogół kontynuować, podając odpowiednią swoistą terapię w kierunku nokardiozy.
Ogólne wytyczne dotyczące leczenia nokardiozy są utrudnione przez brak kontrolowanych badań klinicznych terapii, trudne i, w przeszłości, słabo wystandaryzowane badania wrażliwości in vitro prowadzące do szeroko rozbieżnych doniesień o wrażliwości na środki przeciwdrobnoustrojowe in vitro oraz brak solidnych danych dotyczących korelacji wrażliwości in vitro ze skutecznością terapeutyczną in vivo, a także zmieniająca się taksonomię gatunków Nocardia. Różne gatunki Nocarida mają różne wzorce podatności na środki przeciwdrobnoustrojowe, N. farcinica ma wysoki współczynnik oporności na liczne antybiotyki. Terapia powinna opierać się na testach wrażliwości in vitro w specjalistycznym laboratorium doświadczonym w testowaniu szczepów Nocardia.
Sulfonamidy od dawna są terapią przeciwdrobnoustrojową pierwszego rzutu w nokardiozie. Spośród sulfonamidów ogólnie korzystna jest sulfadiazyna ze względu na jej penetrację do OUN i CSF. Dodatkowe terapie pozajelitowe obejmują karbapenemy (imipenem lub meropenem, ale nie ertapenem), cefalosporyny trzeciej generacji (cefotaksym lub ceftriakson) oraz amikacynę, samodzielnie lub w połączeniu.
