Szacuje się, że niewydolność krążenia występuje u 600 000-700 000 Polaków, dlatego jest nazywana „epidemią XXI wieku”. Najczęściej dotyka osoby po 60. roku życia. Nieleczona może stanowić zagrożenie dla życia, ponieważ prowadzi do niedokrwienia i niewydolności wielu narządów wewnętrznych. Po czym rozpoznać niewydolność krążenia i jak przebiega jej leczenie?
Czym jest niewydolność krążenia?
Niewydolność krążenia to zaburzenia w przepływie krwi przez narządy wewnętrzne. Dzieli się ją na różne rodzaje. Najpowszechniejszym kryterium podziału jest pochodzenie niewydolności serca:
obwodowe, jeśli przyczyna zaburzeń w przepływie krwi leży poza sercem;
sercowe, gdy przyczyną jest nieprawidłowa praca serca;
Według innego podziału wyróżnia się niewydolność ostrą (nagłą) oraz przewlekłą. Pierwsza z wymienionych daje bardzo charakterystyczne i nagłe objawy. Wymaga natychmiastowej pomocy lekarza, ponieważ może spowodować wstrząs i nagłe niedokrwienie narządów wewnętrznych.
Z kolei przewlekła niewydolność krążenia może rozwijać się przez wiele lat, prowadząc do upośledzonej wydolności serca. Jej objawy pojawiają się stopniowo [1].
Przyczyny niewydolności krążenia
Przyczyny niewydolności krążenia można podzielić na 3 grupy. Pierwsza to te związane z osłabieniem i utratą włókien mięśniowych w sercu m.in. choroba wieńcowa, kardiomiopatie czy zapalenie mięśnia sercowego.
Druga grupa to przyczyny związane z większym oporem w obwodowej części układu krążenia. Zaliczają się do nich m.in. zatorowość płucna, pierwotne nadciśnienie płucne i przewlekłe nadciśnienie tętnicze.
Ostatnia grupa to przyczyny związane z niedostatecznym przepływem krwi do serca. W tej grupie znajdują się m.in. wady zastawek serca, zapalenie osierdzia, migotanie przedsionków oraz inne arytmie [1].
Objawy niewydolności krążenia
Objawy różnią się w zależności od rodzaju niewydolności krążenia. W przypadku ostrej u chorego występują nagłe i bardzo charakterystyczne objawy takie jak: kołatanie serca, duszność, zimne poty, narastające osłabienie i bladość, a także nieregularne tętno [2].
Z kolei objawy przewlekłej niewydolności krążenia nie są tak charakterystyczne i narastają stopniowo. Jednym z podstawowych objawów są obrzęki (szczególnie kończyn dolnych), które wynikają z zastoju płynów w różnych częściach ciała. Mogą towarzyszyć im również:
duszność (w początkowym stadium niewydolności pojawia się głównie przy wysiłku fizycznym, ale z czasem ulega nasileniu),
kaszel z odkrztuszaniem wodnistej wydzieliny,
ciągłe zmęczenie,
sino-szare zabarwienie skóry,
mniejsza objętość oddawanego moczu [3].
Leczenie niewydolności krążenia
Diagnostyka niewydolności krążenia obejmuje: szczegółowy wywiad lekarski, morfologię krwi, EKG, ECHO serca i RTG klatki piersiowej. W niektórych przypadkach konieczne są również badania inwazyjne (np. cewnikowanie serca).
Osoby z objawami ostrej niewydolności serca potrzebują natychmiastowego leczenia w warunkach szpitalnych. Z kolei chorzy z przewlekłą chorobą serca mogą być leczeni ambulatoryjnie. Wdraża się u nich farmakoterapię, która polega na podawaniu leków takich jak beta-blokery, sartany czy inhibitory konwertazy angiotensyny. W przypadku przewodnienia podaje się im również leki moczopędne.
Jeśli farmakoterapia nie przynosi spodziewanych efektów, lekarz może zdecydować o konieczności wykonania zabiegu. W leczeniu niewydolności krążenia zastosowanie znajduje m.in. przezskórna implantacja sztucznej zastawki czy angioplastyka wieńcowa. W najcięższych przypadkach może pomóc jedynie przeszczep serca.
Ważną rolę odgrywa również leczenie niefarmakologiczne. Chorym zaleca się kontrolowanie masy ciała, ograniczenie spożycia soli, płynów, a także umiarkowaną aktywność fizyczną [1].
Ponadto osobom z niewydolnością krążenia rekomenduje się monitorowanie ciśnienia krwi. Mogą kontrolować je w warunkach domowych za pomocą prostych w obsłudze automatycznych ciśnieniomierzy. Część z nich ma duży, cyfrowy wyświetlacz i różne opcje dodatkowe, które ułatwiają codzienne korzystanie z takiego urządzenia.
Przypisy
[1] Karasek D., Kubica A., Sinkiewicz W. Epidemia niewydolności serca-problem zdrowotny i społeczny starzejących się społeczeństw Polski i Europy. Folia Cardiologica, 2008, 3.5: 242-248.
[2] Olszanecka A. Ostra niewydolność serca w przypadkach klinicznych - diagnostyka różnicowa i leczenie, Stany Nagłe po Dyplomie, 2017, 1.
[3] Kowara M., Grabowski M. Przewlekła niewydolność serca - przyczyny, rozpoznanie i leczenie, Kardiologia po Dyplomie, 2018.
