Niesztowica (inaczej krostkowe zapalenie skóry) to choroba przewlekła, która najczęściej występuje u mieszkańców krajów o klimacie tropikalnym, co nie oznacza, że Polacy nie są na nią narażeni. Krostkowe zapalenie skóry diagnozuje się również u osób, które mieszkają w rejonach o klimacie umiarkowanym, ale podróżują do tropików. Kto jest narażony na niesztowicę? Jak ją rozpoznać i co zrobić po zaobserwowaniu objawów, które na nią wskazują?
Przyczyny niesztowicy
Główną przyczyną niesztowicy jest zakażenie bakteryjne. Najczęściej są to:
gronkowiec złocisty – uznawany za jeden z najniebezpieczniejszych dla człowieka patogenów, ponieważ ma zdolność do tworzenia biofilmu i wytwarzania odporności na antybiotyki;
paciorkowiec ropotwórczy – Gram-dodatnia bakteria, która wywołuje nie tylko niesztowicę, ale i inne choroby (m.in. szkarlatynę, paciorkowcowe zapalenie gardła, anginy ropne);
Jak dochodzi do zakażenia wyżej wymienionymi bakteriami? W przypadku gronkowca złocistego ma to miejsce głównie w warunkach szpitalnych. Bakteria przenosi się przede wszystkim drogą kontaktową (rzadziej kropelkową) poprzez ręce personelu szpitalnego. Na zakażenie szczególnie narażeni są pacjenci onkologiczni, po zabiegach chirurgicznych, osłabieni, niedożywieni, a także osoby z ranami otwartymi i oparzeniowymi [1].
Z kolei główne drogi zakażenia paciorkowcami to: zakażenia szpitalne, bezpośredni kontakt z wydzielinami z gardła i nosa osoby chorej, droga kropelkowa, a także kontakt z zakażonymi ranami. W grupie ryzyka znajdują się dzieci poniżej 1. roku życia, osoby w wieku podeszłym, pacjenci onkologiczni, a także chorzy przyjmujący leki immunosupresyjne, niesteroidowe leki przeciwzapalne lub kortykosteroidy [2, 3].
Wśród innych przyczyn niesztowicy wymienia się obniżenie odporności, nieprzestrzeganie podstawowych zasad higieny, niedożywienie i mikrourazy skóry (będące wynikiem m.in. atopowego zapalenia skóry, ospy wietrznej).
Objawy niesztowicy
Jakie objawy daje niesztowica? Zmiany skórne charakterystyczne dla tej choroby pojawiają się zazwyczaj na kończynach dolnych, pośladkach i tułowiu (rzadziej na kończynach górnych). Mają postać dużych, sączących się pęcherzy otoczonych rumieniem. Wraz z rozwojem choroby dochodzi do penetracji zmian skórnych w głąb skóry i powstawania owrzodzeń, a następnie grubych, żółto-szarych strupów. Zmiany skórne znikają po około dwóch miesiącach, ale pozostawiają blizny.
Oprócz charakterystycznych zmian skórnych u chorego mogą pojawić się inne objawy. Najczęściej są to gorączka, powiększenie węzłów chłonnych i zapalenie błon śluzowych [1].
Leczenie niesztowicy
Pojawienie się zmian skórnych, które wskazują na niesztowicę, wymaga wizyty u lekarza dermatologa. Specjalista zbiera dokładny wywiad lekarski i różnicuje niesztowicę z innymi chorobami skóry m.in. kiłą, rumieniem stwardniałym czy skórną postacią błonicy.
Po ustaleniu rozpoznania wdraża się leczenie, które polega na doustnym i miejscowym podawaniu antybiotyków. Choremu najczęściej podaje się penicyliny lub cefalosporyny. Oprócz antybiotykoterapii stosuje się okłady nasączone środkami o działaniu odkażającym (jodyną powidonową lub chlorheksydyną). W cięższych przypadkach konieczne może być również leczenie operacyjne.
W leczeniu niesztowicy ważne jest również wzmacnianie odporności, dbanie o higienę osobistą i dobrą kondycję skóry. Przestrzeganie zaleceń lekarza pozwala zmniejszyć ryzyko powikłań choroby [1].
Profilaktyka niesztowicy
Profilaktyka niesztowicy obejmuje przede wszystkim eliminowanie czynników, które zwiększają ryzyko zakażenia paciorkowcem ropotwórczym czy gronkowcem złocistym. Mowa tu o unikaniu kontaktu z osobami zakażonymi, dbanie o odpowiedni stan odżywienia i dobrą odporność oraz przestrzeganie zasad higieny osobistej.
Do zakażenia gronkowcem złocistym najczęściej dochodzi w warunkach szpitalnych. W związku z tym zasady profilaktyki obowiązują również personel szpitalny. Aby zmniejszyć ryzyko zakażenia bakteryjnego, zaleca się m.in. dokładną dezynfekcję rąk.
Przypisy
[1] https://ktomalek.pl/blog/niesztowica-choroba-skory-przyczyny-objawy-leczenie/w-2713
[2] Garbacz, Katarzyna, and Janusz Galiński. "Atypowe szczepy gronkowca złocistego (Staphylococcus aureus) nieposiadające koagulazy lub czynnika zlepnego (CF)." Post. Mikrobiol 45.1 (2006): 39-41.
[3] https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-bakteryjne/322942,paciorkowiec-czym-jest-i-jakie-choroby-wywoluje
