Zastawka aortalna jest zastawką, przez którą wypływa krew z lewej komory serca do aorty (największej tętnicy człowieka) i dalej do całego układu krążenia. Jej zadaniem jest zapobieganie powrotowi krwi do serca. W wyniku wad może dojść do zaburzeń funkcjonowania zastawki aortalnej. Wyróżnia się 2 tego typu wady. Pierwszą jest stenoza, czyli zwężenie zastawki, a drugą niedomykalność zastawki aortalnej. Czym jest niedomykalność zastawki aortalnej, jakie są przyczyny jej powstawania i objawy?
Czym jest niedomykalność zastawki aortalnej?
Niedomykalność zastawki aortalnej to wada serca, która polega na wstecznym przepływie krwi z aorty do lewej komory na skutek nieprawidłowego zamknięcia płatków zastawki aortalnej. Niedomykalność może mieć charakter pierwotny lub wtórny.
Pierwotna niedomykalność zastawki aortalnej charakteryzuje się poszerzeniem drogi odpływu, aorty wstępującej i pierścienia zastawki. Z kolei w przebiegu niedomykalności wtórnej obserwuje się poszerzenie aorty wstępującej i pierścienia zastawki [1, 2].
Jak często występuje tego typu wada zastawki aortalnej? Brakuje dokładnych danych na ten temat, ale szacuje się, że u osób przed 60. rokiem życia częstość występowania nie przekracza 0,5%. Po 69. roku życia wzrasta i wynosi około 2,2% [1].
Przyczyny niedomykalności zastawki aortalnej
Przyczyną niedomykalności aortalnej jest uszkodzenie i poszerzenie początkowego odcinka aorty wstępującej lub uszkodzenie i dysfunkcja płatków zastawki aortalnej. Wyróżnia się ostrą i przewlekłą niedomykalność zastawki aortalnej. O pierwszej mówi się, gdy dochodzi do nagłej niedomykalności zastawki, która wcześniej była całkowicie szczelna. Wśród najczęstszych przyczyn wymienia się uraz klatki piersiowej, infekcyjne zapalenie wsierdzia, ostre rozwarstwienie aorty i procedury inwazyjne (głównie walwuloplastyka balonowa).
Z kolei w niedomykalności przewlekłej nieszczelność jest długotrwała i powoduje stopniową przebudowę lewej komory serca. Jej przyczyną jest m.in. wrodzona wada zastawki, gorączka reumatyczna, infekcyjne zapalenie wsierdzia, zesztywniające zapalenie stawów, a także zespół Marfana i inne wrodzone choroby tkanki łącznej.
W krajach o wysokim statusie społeczno-ekonomicznym i małej częstości występowania gorączki reumatycznej głównymi przyczynami niedomykalności aortalnej są: wrodzone wady zastawki, poszerzenie początkowego odcinka aorty i zmiany degeneracyjne płatków [1].
Objawy niedomykalności zastawki aortalnej
Jak objawia się niedomykalność zastawki aortalnej? Do objawów podmiotowych należą:
- narastająca duszność,
- uczucie zmęczenia,
- tachykardia,
- obniżenie ciśnienia tętniczego.
Objawy podmiotowe mogą pojawić się dopiero po wielu latach. Zazwyczaj nawet przy dużej niedomykalności zastawki są one niewielkie (chory skarży się np. tylko na ciągłe uczucie zmęczenia).
Oprócz objawów podmiotowych występują objawy przedmiotowe np. tętno dwubitne i duża amplituda ciśnienia krwi [2].
Leczenie niedomykalności zastawki aortalnej
Diagnostyka niedomykalności zastawki aortalnej obejmuje:
- wywiad lekarski (w przypadku podejrzenia ostrej niedomykalności aortalnej ważny jest wywiad dotyczący choroby podstawowej i rodzinny),
- badanie przedmiotowe (u chorych z ostrą niedomykalnością aortalną obserwuje się objawy choroby podstawowej, wstrząsu kardiogennego i obrzęku płuc),
- ocenę tolerancji wysiłku fizycznego,
- badania dodatkowe (EKG, RTG klatki piersiowej),
- badania inwazyjne (tylko w określonych przypadkach),
- badania genetyczne (u osób z podejrzeniem zespołu Marfana i innych wrodzonych chorób tkanki łącznej).
Po ustaleniu diagnozy rozpoczyna się leczenie, które zależy m.in. od tego, jaki charakter ma niedomykalność aortalna. W przypadku ostrej niedomykalności zastawki aortalnej celem leczenia jest usunięcie niedomykalności i stabilizacja hemodynamiczna. Choremu podaje się leki działające inotropowo dodatnio i rozszerzające naczynia. W przypadku wskazań do leczenia operacyjnego wykonuje się też zabieg operacyjny (np. wymianę zastawki na zastawkę biologiczną lub mechaniczną) [1].
