Niedoczynność tarczycy jest zaburzeniem układu hormonalnego, w którym tarczyca nie wytwarza wystarczającej ilości hormonów. Może powodować szereg objawów, takich jak słaba zdolność tolerowania zimna, uczucie zmęczenia, zaparcia, spowolnienie akcji serca, depresja i przyrost masy ciała.Czasami może wystąpić obrzęk przedniej części szyi z powodu wola. Nieleczone przypadki niedoczynności tarczycy w czasie ciąży mogą prowadzić do opóźnienia wzrostu i rozwoju intelektualnego dziecka lub zespołu wrodzonego niedoboru jodu.
Niedoczynność tarczycy jest częstym zaburzeniem endokrynologicznym. W Europie oraz innych obszarach o odpowiednim spożyciu jodu, autoimmunologiczna choroba tarczycy (choroba Hashimoto) jest najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy, jednak na całym świecie niedobór jodu pozostaje główną przyczyną.
Objawy niedoczynności tarczycy
Niedoczynność tarczycy zwykle objawia się spowolnieniem aktywności fizycznej i umysłowej, ale może przebiegać bezobjawowo. Objawy tej choroby są często subtelne i niespecyficzne. Klasyczne objawy (np. nietolerancja zimna, obrzęki, zmniejszona potliwość i szorstka skóra) mogą nie występować tak często, jak kiedyś sądzono.
Wiele z bardziej powszechnych objawów jest niespecyficznych i trudno je przypisać do konkretnej przyczyny. Pacjenci mogą również wykazywać obturacyjny bezdech senny (wtórny do makroglosji) lub zespół cieśni nadgarstka. Kobiety mogą mieć mlekotok i zaburzenia miesiączkowania. W konsekwencji diagnoza niedoczynności tarczycy opiera się na podejrzeniu klinicznym i jest potwierdzona badaniami laboratoryjnymi.
Oto objawy niedoczynności tarczycy:
- Zmęczenie, utrata energii, letarg
- Przybranie na wadze
- Zmniejszony apetyt
- Nietolerancja zimna
- Sucha skóra
- Wypadanie włosów
- Senność
- Ból mięśni, ból stawów, osłabienie kończyn
- Depresja
- Niestabilność emocjonalna, upośledzenie umysłowe
- Zapomnienie, zaburzenia pamięci, niezdolność do koncentracji
- Zaparcia
- Zaburzenia miesiączkowania, zaburzenia płodności
- Zmniejszona potliwość
- Parestezje, zespoły uwięźnięcia nerwów
- Rozmazany obraz
- Zmniejszony słuch
- Chrypka
Przyczyny niedoczynności tarczycy
Niedoczynność tarczycy jest spowodowana nieodpowiednią funkcją samego gruczołu (pierwotna niedoczynność tarczycy), niewystarczającą stymulacją przez hormon tyreotropowy z przysadki mózgowej (wtórna niedoczynność tarczycy) lub niewystarczającym uwalnianiem hormonu uwalniającego tyreotropinę z podwzgórza mózgu (trzeciorzędowa niedoczynność tarczycy).
Niedobór jodu jest najczęstszą przyczyną pierwotnej niedoczynności tarczycy i wola na całym świecie. Na obszarach świata z wystarczającą ilością jodu w diecie niedoczynność tarczycy jest najczęściej powodowana przez chorobę autoimmunologiczną – zapalenie tarczycy Hashimoto (przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy). Charakteryzuje się naciekaniem tarczycy limfocytami T i autoprzeciwciałami przeciwko specyficznym antygenom tarczycy, takim jak peroksydaza tarczycowa, tyreoglobulina i receptor TSH.
Po porodzie u około 5% kobiet rozwija się poporodowe zapalenie tarczycy, które może wystąpić nawet do dziewięciu miesięcy po porodzie. Charakteryzuje się krótkim okresem nadczynności tarczycy, po którym następuje okres niedoczynności tarczycy; 20-40% pozostaje trwałą niedoczynnością tarczycy.
Rozpoznanie niedoczynności tarczycy
Testy hormonu tyreotropowego trzeciej generacji (TSH) są na ogół najczulszym narzędziem przesiewowym w pierwotnej niedoczynności tarczycy. Jeśli poziomy TSH są powyżej zakresu referencyjnego, następnym krokiem jest pomiar wolnej tyroksyny (T4) lub wskaźnika wolnej tyroksyny (FTI).
Wyniki u pacjentów z niedoczynnością tarczycy są następujące:
- Podwyższony TSH ze zmniejszoną T4 lub FTI
- Podwyższony poziom TSH (zwykle 4,5-10,0 mIU/l) przy prawidłowej wolnej T4 lub FTI jest uważany za łagodną lub subkliniczną niedoczynność tarczycy
Leczenie niedoczynności tarczycy
Cele leczenia niedoczynności tarczycy to odwrócenie postępu klinicznego i skorygowanie zaburzeń metabolicznych, o czym świadczy prawidłowy poziom hormonu tyreotropowego (TSH) i wolnej tyroksyny (T4) we krwi. Hormon tarczycy jest podawany w celu uzupełnienia lub zastąpienia produkcji endogennej. Zasadniczo niedoczynność tarczycy można odpowiednio leczyć stałą dzienną dawką lewotyroksyny (LT4).
