Borelioza (inaczej choroba z Lyme) to zoonoza, czyli choroba odzwierzęca. Wywołują ją bakterie z rodzaju Borrelia, które przenoszone są przez kleszcze z gatunku Ixodes ricinus. Istnieją różne postacie boreliozy – w Europie jedną z najczęstszych (po zmianach skórnych w postaci rumienia wędrującego) jest neuroborelioza.
Czym jest neuroborelioza?
Neuroborelioza (nazywana również „boreliozą układu nerwowego”) to jedna z postaci choroby z Lyme. Mówi się o niej, gdy dochodzi do zajęcia układu nerwowego – ośrodkowego lub obwodowego.
Ze względu na czas trwania neuroboreliozy dzieli się ją na wczesną i późną (6 miesięcy od zakażenia). Pierwsza z wymienionych występuje znacznie częściej. Stwierdza się ją u około 95% osób z neuroboreliozą [1, 2, 3].
Przyczyny neuroboreliozy
W Europie występuje 5 genogatunków Borrelia burgdorferi. Predyspozycje do zajęcia układu nerwowego wykazuje Borrelia garinii.
Krętki przenikają do organizmu człowieka po ukąszeniu przez kleszcza (najczęściej z gatunku Ixodes ricinus). Ze względu na swoją spiralną budowę z łatwością wnikają do tkanek. W penetracji tkanki łącznej opon mózgowo-rdzeniowych pomaga im również zdolność do aktywowania enzymów proteolitycznych.
Po wniknięciu do układu nerwowego krętki mogą atakować nerwy obwodowe, a także układ glimfatyczny (czyli układ, który pełni w mózgu funkcję układu limfatycznego). W rzadkich przypadkach dochodzi do zajęcia struktur głębokich mózgu [1, 2, 3].
Objawy neuroboreliozy
Objawy ze strony układu nerwowego pojawiają się z reguły około 1-3 miesięcy po ukąszeniu przez kleszcza. W niektórych przypadkach są pierwszymi objawami boreliozy.
We wczesnej fazie choroby może dojść do porażenia nerwu twarzowego (porażenia Bella). Jego objawy są łatwe do zaobserwowania, ponieważ obejmują: opadanie kącika ust, zwiotczenie mięśnia policzkowego, upośledzenie łzawienia i wydzielania śliny, wygładzenie fałdu nosowo-wargowego, a także brak odczucia smaku (w przedniej części języka).
Uszkodzenie nerwów przez krętki może prowadzić również do zapalenia nerwów obwodowych we wczesnej fazie choroby. Objawia się ono mrowieniem i drętwieniem różnych części ciała i nerwobólami.
Z kolei późna borelioza (powyżej 6 miesięcy, a nawet kilkunastu lat od zakażenia) może dawać objawy takie jak:
przewlekłe zapalenie mózgu, opon mózgowych lub rdzenia;
udar;
mnogie zapalenie pojedynczych nerwów;
symetryczna polineuropatia (powodująca m.in. ubytki czucia);
U chorych obserwuje się również: zaburzenia poznawcze, problemy z koncentracją i pamięcią, a także psychozy i stany depresyjne. W niektórych przypadkach stwierdza się także zaburzenia wzroku lub słuchu [1, 2, 3].
Leczenie neuroboreliozy
Sposób leczenia zależy od postaci choroby. Osobom z neuroboreliozą podaje się ceftriakson i doksycyklinę. Inaczej wygląda schemat leczenia w przypadku kobiet w ciąży i karmiących piersią oraz dzieci poniżej 8-12 lat. Są to przeciwwskazania do podawania doksycykliny.
Oprócz antybiotyków chorym podaje się niesteroidowe leki przeciwzapalne: kwas acetylosalicylowy i ibuprofen. Jeśli okażą się one nieskuteczne w zwalczaniu stanu zapalnego lekarz może zlecić kortykosteroidy [1, 2, 3].
W leczeniu boreliozy pomagają również zioła. Najpopularniejszy jest protokół Buhnera opracowany przez amerykańskiego zielarza. Zaleca on, aby wspomagać leczenie boreliozy poprzez podawanie trzech ziół (w różnej postaci np. proszku, naparu):
brodziuszki wiechowatej,
kociego pazura,
rdestu japońskiego.
Inne schematy leczenia za pomocą ziół to Protokoły liposomalne Jana Oruby i Protokół Cowdena.
Neuroborelioza jest uleczalna. Podawanie antybiotyków pozwala na pozbycie się aktywnej formy bakterii. Jednak trwałe uszkodzenie komórek nerwowych, utrzymująca się nadreaktywność układu immunologicznego i przewlekły stan zapalny mogą spowodować utrzymywanie się wybranych objawów. Pomimo terapii niektórzy chorzy odczuwają: bóle mięśni i stawów, przewlekłe zmęczenie i bóle głowy [4].
Profilaktyka neuroboreliozy
Profilaktyka neuroboreliozy obejmuje ochronę przed ugryzieniem kleszcza. Osobom, które wybierają się do lasu lub na łąkę zaleca się odpowiedni ubiór (zakrywający, jak największą powierzchnię ciała).
Przypisy
[1] Koedel U. i wsp.: Lyme neuroborreliosis-epidemiology, diagnosis and management. Nature Reviews. Neurology, 2015, 11, 8,446-456.
[2] Rauer S., Kastenbauer S., Hofmann H. et al. and Consensus group: Guidelines for diagnosis and treatment in neurology – Lyme neuroborreliosis. Ger Med Sci. 2020; 18; Published online 2020 Feb 27.
[3] Zajkowska J., Drozdowski W. Neuroborelioza – trudności diagnostyczne. Neurologia po Dyplomie. 2013, 01.
[4] Serrano A., Ros G., Nieto G. Bioactive Compounds and Extracts from Traditional Herbs and Their Potential Anti-Inflammatory Health Effects. Medicines (Basel). 2018, 5(3): 76.
