Moczówka prosta to rzadka choroba, która jest znana od starożytności. Jednak dopiero pierwsze obserwacje kliniczne z 1912 roku otworzyły nowy rozdział w poznaniu tej choroby. Dziś znane są jej przyczyny, objawy i sposoby leczenia. Wiadomo również, że istnieją 2 postacie tej choroby – moczówka prosta ośrodkowa (centralna) i nerkowa.
Czym jest moczówka prosta?
Moczówka prosta to choroba charakteryzująca się poliurią, czyli wytwarzaniem bardzo dużych ilości moczu (ponad 3 l na dobę). Tym samym przyczynia się do odwodnienia organizmu.
Wyróżnia się 2 postacie tej choroby. Pierwsza z nich to moczówka ośrodkowa (centralna). Występuje dość rzadko (u 1 na 25 000 osób). Druga to moczówka nerkowa. Każda z nich ma inne przyczyny [1,2]. Jakie?
Przyczyny moczówki prostej
Moczówka prosta ośrodkowa rozwija się na skutek uszkodzenia podwzgórza lub przysadki mózgowej. Ma ono charakter wrodzony lub jest spowodowane np. zabiegiem chirurgicznym, urazem głowy lub chorobą zapalną (np. zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych).
Uszkodzenie podwzgórza lub przysadki mózgowej prowadzi do zaburzenia produkcji, gromadzenia oraz wydzielania wazopresyny. Jest to hormon antydiuretyczny, który odpowiada m.in. za ilość wody wydzielanej wraz z moczem.
Drugą postacią choroby jest moczówka nerkowa. Jej przyczyną jest nieprawidłowa praca nerek, które niewłaściwie reagują na wazopresynę. Hormon jest wydzielany, ale nie powoduje pożądanej reakcji. Może być to spowodowane przyjmowaniem niektórych leków, przewlekłą chorobą nerek lub defektem genetycznym [1, 2].
Objawy moczówki prostej
Objawy moczówki prostej ośrodkowej rozwijają się powoli. Na początku pojawiają się nocne oddawanie dużych ilości moczu (nawet 5-25 l/d), objawowe moczenie nocne i polidypsja (nadmierne pragnienie). U dzieci poniżej 2. roku życia może wystąpić biegunka.
Z kolei objawy moczówki prostej nerkowej obejmują:
gorączkę o nieznanej przyczynie,
wzmożone pragnienie,
odwodnienie,
brak łaknienia,
wielomocz,
wymioty,
moczenie dzienne i nocne (rzadziej).
Dodatkowo u dzieci obserwuje się opóźnienie rozwoju somatycznego oraz mały przyrost długości ciała [1, 2].
Leczenie moczówki prostej
Nadmierne pragnienie oraz zwiększona ilość wydalanego moczu to niepokojące sygnały, które wymagają konsultacji z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej (POZ). Ustala on rozpoznanie na podstawie dokładnego wywiadu lekarskiego oraz podstawowych badań (m.in. oznaczenia stężenia glukozy we krwi, badania ogólnego moczu). W przypadku podejrzenia moczówki prostej kieruje pacjenta do endokrynologa w celu dalszej diagnostyki.
Jej celem jest nie tylko rozpoznanie choroby, ale i ustalenie jej postaci. Pomagają w tym badania takie jak: test zagęszczenia moczu, badanie ogólne moczu z oceną ciężaru właściwego moczu, a także test wazopresynowy. W przypadku rozpoznania moczówki prostej ośrodkowej konieczne jest również badanie obrazowe okolicy przysadki mózgowej.
Sposób leczenia moczówki prostej zależy od postaci choroby. Osobom z moczówką prostą ośrodkową, której przyczyną jest zaburzona produkcja wazopresyny, podaje się jej syntetyczną odmianę (desmopresynę). Zapotrzebowanie na desmopresynę może ulec zmianie. W związku z tym zaleca się ocenę ilości moczu wydalanego w ciągu doby, codzienną kontrolę masy ciała i okresowe badanie ciężaru właściwego moczu. Ma to na celu zminimalizowanie ryzyka przedawkowania desmopresyny.
Inaczej wygląda leczenie w przypadku moczówki prostej ośrodkowej spowodowanej stanem zapalnym, guzem lub innymi nieprawidłowościami w obrębie przysadki mózgowej. W takim przypadku wdraża się leczenie ukierunkowane na usunięcie przyczyny.
Z kolei u osób z moczówką prostą nerkową zaleca się leczenie choroby podstawowej, a także ograniczenie spożycia soli i przyjmowanie odpowiednich ilości płynów. Jeśli przyczyną choroby jest przyjmowanie leków, należy je odstawić (w porozumieniu z lekarzem).
W przypadku moczenia dziennego i nocnego nieocenioną pomocą są także pieluchomajtki lub pieluchy dla dorosłych. Są wykonane z przyjemnych dla skóry materiałów, które dobrze przepuszczają powietrze, chronią przed wilgocią i nieprzyjemnym zapachem moczu [1, 2].
Przypisy
[1] Andrzej, Posz, and Kowalski Michał. "Diabetes inspidus–a basic information and case review." Nowa Pediatria (2006).
[2] https://www.mp.pl/pacjent/endokrynologia/choroby/168980,moczowka-prosta-diabetes-insipidus
