Plamica barwnikowa (inaczej zapalenie drobnych naczyń) to termin, który odnosi się do grupy łagodnych chorób wywołanych stanem zapalnym powierzchownych kapilarów skórnych. Do podtypów plamicy barwnikowej zaliczają się m.in. liszajowata plamica barwnikowa Gougerota-Bluma, choroba Schamberga, a także liszaj złocisty. Czym jest ostatnia z wymienionych chorób? Jakie są jej przyczyny, objawy i metody leczenia?
Czym jest liszaj złocisty?
Liszaj złocisty (łac. lichen aureus) to rzadka choroba zaliczana do barwnikowych dermatoz plamiczych. Po raz pierwszy została opisana w 1958 roku przez Martina. Dzięki badaniom na jej temat dziś wiadomo więcej o objawach, diagnostyce i leczeniu tej choroby.
W większości przypadków jest to choroba przewlekła. Szacuje się, że występuje u około 1% populacji. Najczęściej diagnozuje się ją u młodych dorosłych [1], [2].
Przyczyny liszaja złocistego
Liszaj złocisty został opisany po raz pierwszy już w 1958 roku. Obecnie wiedza na jego temat jest większa, ale wciąż nie są znane dokładne przyczyny choroby. Przypuszcza się, że ryzyko rozwoju choroby zwiększają: infekcje, niektóre leki, kruchość naczyń włosowatych, zwiększone ciśnienie żylne i zastój krwi [1], [2].
Objawy liszaja złocistego
Liszaj charakteryzuje się występowaniem dużej liczby jednorodnych i niewyczuwalnych dotykiem wybroczyn o wielkości łebka szpilki. W przypadku liszaja złocistego są to rdzawożółte, dobrze odgraniczone plamki lub grudki, które zlewają się ze sobą. Zazwyczaj układają się linijnie i występują głównie na kończynach dolnych (rzadziej na tułowiu i przedramionach) [2], [3].
Zmiany, które obserwuje się w przypadku liszaja złocistego, mogą przypominać objawy innej choroby – liszajca zakaźnego.
Leczenie liszaja złocistego
Diagnostyka, a także leczenie jest złożone. Lista schorzeń, które objawiają się małymi grudkami lub plamkami na skórze, jest długa. W związku z tym ich odróżnienie nierzadko stanowi problem. Liszaj złocisty wymaga różnicowania m.in. z liszajcem zakaźnym.
W przypadku zaobserwowania niepokojących objawów należy zgłosić się do lekarza dermatologa. Specjalista postawi diagnozę na podstawie szczegółowego wywiadu lekarskiego, obrazu klinicznego i badania histopatologicznego. W obrazie histopatologicznym naskórka widać brak zmian (lub łagodne zmiany). Za to w skórze właściwej obserwuje się naciek zapalny limfocytów.
Zmiany występujące w przebiegu liszaja złocistego mogą przypominać objawy liszajca zakaźnego. Jak diagnozuje się tę chorobę? W przypadku liszajca zakaźnego rozpoznanie ustala się na podstawie objawów, dokładnego oglądania zmian. Jeśli lekarz podejrzewa liszajca zakaźnego nieodpowiadającego na standardowe leczenie, może zdecydować o konieczności wykonania biopsji skóry. Z kolei, gdy dochodzi do nawrotów choroby, potrzebne są również badania w kierunku nosicielstwa niektórych bakterii i wirusów.
Jak przebiega leczenie po ustaleniu, że przyczyną objawów jest liszaj złocisty? U chorego wdraża się farmakoterapię, która polega na miejscowym podawaniu sterydów. W niektórych przypadkach lekarz zleca również pentoksyfilinę, która działa przeciwzakrzepowo i ułatwia przepływ krwi w naczyniach włosowatych.
Lekarz może zdecydować również o wdrożeniu fototerapii, a konkretnie terapii światłem ultrafioletowym. Jest to metoda leczenia, którą zazwyczaj stosuje się, gdy miejscowe podawanie sterydów nie przyniosło zadowalających efektów [2].
Profilaktyka liszaja złocistego
Przyczyny liszaja złocistego nie są do końca znane, dlatego ciężko mówić o zasadach profilaktyki. Przypuszcza się, że ryzyko zachorowania zwiększają infekcje. W związku z tym warto dbać o dobrą odporność organizmu (m.in. poprzez zdrowy styl życia i odpowiednio dobraną suplementację).
Wśród czynników zwiększających ryzyko choroby wymienia się również niektóre leki. Jednak należy pamiętać, aby nie odstawiać ich samodzielnie. Jeśli pojawią się jakieś wątpliwości, zaleca się konsultację z lekarzem. Pomoże on ustalić, czy to leki są źródłem problemu i zaproponuje inny schemat leczenia (o ile będzie taka konieczność).
