Kurza ślepota inaczej „ślepota zmierzchowa”, jak sama nazwa mówi, jest schorzeniem charakteryzującym się zaburzeniami widzenia w ciemności i w niedostatecznie oświetlonych miejscach. Zaburzenia widzenia spowodowane są upośledzeniem receptorów wzrokowych (pręcików) umiejscowionych w siatkówce oka. Jakie czynniki prowadzą do ich upośledzenia i jak wygląda leczenie kurzej ślepoty?
Przyczyny kurzej ślepoty
Kurza ślepota jest schorzeniem o podłożu genetycznym, ale nie tylko geny są odpowiedzialne za jej rozwój. Przyczyną zaburzeń widzenia może być również niedobór witaminy A, która jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania narządu wzroku. To oznacza, że w grupie ryzyka znajdują się osoby: niedożywione, cierpiące na zaburzenia odżywiania, a także te, których dieta jest uboga w witaminę A.
Bardziej narażone na rozwój kurzej ślepoty są także osoby, u których występują inne choroby oczu związane z uszkodzeniem siatkówki. Jedną z nich jest wysoka krótkowzroczność, w której przebiegu obserwuje się rozciągnięcie siatkówki oka i tzw. zwyrodnienie krótkowzroczne. Inną chorobą, która może być przyczyną kurzej ślepoty, jest zwyrodnienie plamki (1, 2).
Objawy kurzej ślepoty
Pierwsze objawy związane są ze zmniejszeniem czułości pręcików na światło. Prowadzi to do pogorszenia widzenia w ciemności, a tym samym problemów z poruszaniem się i dezorientacją po zmroku oraz w niedostatecznie oświetlonych pomieszczeniach. Na tym etapie zazwyczaj nie stwierdza się żadnych odchyleń w podstawowym badaniu oka, dlatego mówi się, że są to symptomy zwiastujące chorobę.
Drugim typowym objawem jest zwężenie pola widzenia. Zaczyna się na obwodzie i z czasem postępuje w stronę części centralnej. Po czasie osoba chora widzi już tylko mały obszar w centrum pola widzenia. Można porównać to do patrzenia przez lornetkę stąd nazwa „pole lunetowe”.
W zaawansowanym stadium choroby dochodzi do zaniku włókien nerwu wzrokowego. Skutkiem tego jest znaczne pogorszenie widzenia (3).
Leczenie kurzej ślepoty
Najczęstszą przyczyną ślepoty zmierzchowej jest zwyrodnienie barwnikowe siatkówki, które obecnie nie jest uleczalne. Pocieszające jest jednak to, że trwają prace nad leczeniem komórkami macierzystymi i terapią genową. Na ten moment chorym zaleca się leczenie chorób współistniejących, optymalny dobór korekcji okularowej, a także używanie pomocy optycznych dla słabowidzących (4).
Ponadto ważną rolę w profilaktyce i leczeniu kurzej ślepoty odgrywa dostarczanie do organizmu odpowiednich ilości witaminy A wraz z urozmaiconą dietą (która w razie potrzeby powinna być uzupełniona suplementami diety). Pod wpływem odpowiedniego enzymu (trans-retinalu) jest ona przekształcana w cis-retinal, który razem z opsyną tworzy rodopsynę – światłoczuły barwnik obecny w siatkówce oka (5).
Profilaktyka kurzej ślepoty
Zapobieganie niedoborowi witaminy A to jeden z najważniejszych elementów profilaktyki kurzej ślepoty. Witamina A powinna być dostarczana do organizmu wraz z urozmaiconą dietą. Jej dobrym źródłem są produkty pochodzenia zwierzęcego takie jak: ryby morskie, masło, jajka, sery dojrzewające. Z kolei w roślinach występuje beta-karoten, czyli prowitamina A. Do bogatych źródeł tego składnika zaliczają się m.in. marchewki, morele, brzoskwinie, papryka oraz zielone warzywa liściaste (6).
Nie zawsze dostarczenie odpowiednich ilości witaminy A wraz z dietą jest możliwe. W takich przypadkach może być zalecana suplementacja witaminy.
W sprzedaży dostępne są suplementy diety, które zawierają witaminę A i E – dwa ważne antyoksydanty, które chronią narząd wzroku (i nie tylko) przed szkodliwym działaniem wolnych rodników.
Dla osób, które mają problemy nie tylko z dostarczeniem odpowiednich ilości witamin A i E wraz z dietą, ale i innych witamin rozpuszczalnych w tłuszczach dobrym wyborem mogą być suplementy z witaminami A, D, E i K.
Przypisy
1. Zeitz Ch., Friedburg Ch, Preising ML., Lorenz B. Overview of Congenital Stationary Night Blindness with Predominantly Normal Fundus Appearance. Klin Monatsbl Augenheilkd. 2018, 235(03):281-289.
2. Gregory-Evans K., Weleber RG., Pennesi ME. Retinitis Pigmentosa and Allied Disorders. In: Ryan's Retina. 6th edition. Elsevier, 2018, s. 861-35.
3. Freund KB., Sarraf D., Mieler WF., et al. Hereditary Chorioretinal Dystrophies. In: The Retinal Atlas. 2:13-231.
4. Ferreira L., What is nyctalopia (night blindness), Verywell Health, 2021, 3.
5. Zasada M., Adamczyk A. Witamina A. Budowa i mechanizm działania. Kosmetologia estetyczna 5.7 (2018): 517-521.
6. Dawson, A.. The importance of vitamin A in nutrition. Curr Pharm Des, 2000, 6(3):311-25
