Krótkowzroczność (inaczej miopia) to wada wzroku, w której przebiegu dochodzi do ogniskowania się równoległych promieni świetlnych przed siatkówką. Wynika to z nadmiernej siły załamującej światło (”łamliwości”) soczewki lub rogówki albo zbyt wydłużonej gałki ocznej. Duża krótkowzroczność występuje rzadko. Częstszym problemem jest krótkowzroczność mała lub średnia. Jakie mogą być jej przyczyny, jak wygląda diagnostyka i leczenie?
Przyczyny krótkowzroczności
Najczęstszą przyczyną krótkowzroczności jest nieprawidłowa budowa oka. Wyróżnia się następujące rodzaje krótkowzroczności:
rogówkową – wynikającą ze zbytniej kulistości rogówki;
soczewkową (inaczej krzywiznową) – spowodowaną zbytnią wypukłością soczewki, zmianą jej mocy łamiącej albo pęcznieniem;
refrakcyjną – wynikającą z nieprawidłowego skupiania światła przez rogówkę i soczewkę, które prowadzi do zbyt dużej mocy łamiącej i powstawania obrazu przed siatkówką;
osiową – której przyczyną jest zbyt długa gałka oczna;
Ostatnia z wymienionych jest najczęściej występującą formą krótkowzroczności. Charakteryzuje się przedłużeniem osi oka, które sprawia, że obraz powstaje przed siatkówką (a nie na niej). Przyczyną krótkowzroczności osiowej mogą być czynniki genetyczne, szybki wzrost w okresie dojrzewania lub wzmożony wysiłek wzrokowy (m.in. długotrwała praca przy komputerze).
Oprócz krótkowzroczności rogówkowej, soczewkowej i osiowej wyróżnia się jeszcze mieszaną. Jest ona kombinacją krótkowzroczności refrakcyjnej i osiowej. U osób z tego rodzaju krótkowzrocznością obserwuje się zarówno nieprawidłową długość osi oka, jak i zbyt dużą moc łamiącą soczewki lub rogówki [1, 2, 3].
Objawy krótkowzroczności
Krótkowzroczność objawia się problemami z widzeniem obiektów, które znajdują się w oddali. Mogą towarzyszyć im także inne objawy: zmęczenie, bóle głowy i oczu. Krótkowzroczność utrudnia prowadzenie pojazdów, uprawianie sportów i wykonywanie codziennych czynności, dlatego wymaga jak najszybszej diagnostyki i leczenia [1, 3].
Leczenie krótkowzroczności
W celu określenia rodzaju i wielkości wady refrakcji wykonuje się następujące badania:
siaskopię (inaczej retinoskopię) – badanie, które polega na rzutowaniu wiązki promieni światła na dno oka, a następnie obserwowaniu kierunku ruchu czerwonego odblasku z dna oka w obrębie źrenicy;
refraktometrię – komputerowe badanie wzroku, w którym wykorzystuje się zasadę skiaskopii;
Na podstawie wyników badań można określić stopień krótkowzroczności:
mała (poniżej -3,00D) występuje najczęściej u dzieci w wieku szkolnym (10-12 lat);
średnia (-3,00D do -6,00D);
wysoka (powyżej -6,00D) – diagnozuje się ją rzadko, u kilku procent chorych;
wysoka osiowa (ponad -6,00D, w niektórych przypadkach kilkanaście lub kilkadziesiąt dioptrii);
Jak wygląda leczenie po postawieniu diagnozy? Wadę wzroku można korygować za pomocą soczewek rozpraszających (są one oznaczone znakiem minus), soczewek kontaktowych lub szkieł okularowych.
W przypadku dzieci i nastolatków z małą lub średnią krótkowzrocznością można rozważyć ortokorekcję. Jest to metoda leczenia, która polega na zakładaniu soczewek kontaktowych o odpowiednim kształcie na noc.
Z kolei u osób dorosłych z ustabilizowaną wadą wzroku można wykonać operacją laserową modelowania rogówki. Pozwala ona zmniejszyć jej moc łamiącą.
Oprócz noszenia odpowiednio dobranych okularów lub soczewek ważne są regularne kontrole okulistyczne (przynajmniej 2 razy w roku) i stosowanie się do zasad higieny pracy wzrokowej. Aby uniknąć zwiększenia wady wzroku należy:
unikać czytania w pozycji leżącej,
pamiętać o zachowaniu odpowiedniej odległości oczu od monitora komputera czy książki,
robić regularne przerwy podczas pracy wzrokowej;
dbać o odpowiednie oświetlenie;
Dodatkowo wskazane są ćwiczenia rozluźniające akomodację. Są bardzo proste i polegają np. na patrzeniu na odległy obiekt przez kilka minut.
Unikanie leczenia i nieprzestrzeganie zasad higieny pracy wzrokowej przyczynia się do pogłębienia problemów. Mogą pojawić się bóle oczu i głowy, przewlekłe zapalenie brzegów powiek, nadmierne mruganie, łzawienie oczu czy przewlekłe zapalenie spojówek [1, 3].
Przypisy
[1] https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/wadywzroku/74638,krotkowzrocznosc
[2] Oleszczyńska-Prost, Ewa. "Krótkowzroczność. Część I-patogeneza w świetle aktualnego stanu wiedzy." Klinika Oczna 120.3 (2018).
[3] https://instytutoka.pl/krotkowzrocznosc/
