Kiła to choroba wywoływana przez krętka bladego. Może mieć charakter wrodzony lub nabyty. Pierwsze przypadki przeniesienia kiły z matki na płód drogą przezłożyskową opisano na początku XV wieku. Do dziś jest to aktualny problem. Wyjaśniamy, czym jest kiła wrodzona, a także jakie są jej przyczyny, objawy i metody leczenia?
Czym jest kiła wrodzona?
Kiła wrodzona (ang. congenital syphilis, KW) to schorzenie wielonarządowe spowodowane zakażeniem krętkiem bladym już w łonie matki. Wyróżnia się 2 postacie tej choroby:
- kiłę wrodzoną wczesną – objawy pojawiają się przed 2. rokiem życia;
- kiłę wrodzoną późną – objawy występują po 2. roku życia;
W niektórych przypadkach do zakażenia dochodzi jeszcze w życiu płodowym. Zdarza się, że prowadzi to do urodzenia martwego płodu lub śmierci płodu i poronienia [1], [2].
Przyczyny kiły wrodzonej
W przypadku kiły czynnikiem etiologicznym jest krętek blady (łac. Treponema pallidum). Bakteria o spiralnym kształcie, która została odkryta w 1905 roku.
Przyczyną kiły wrodzonej jest zakażenie płodu w czasie życia płodowego lub przy porodzie. Jakiś czas temu mówiło się, że może dojść do niego dopiero w drugim lub trzecim trymestrze ciąży. Obecnie wcześniejsze opinie są podważane, ponieważ pojawiły się opisy potwierdzonych infekcji u poronionych płodów w 9 i 10 tygodniu życia płodowego.
Do zakażenia krętkiem bladym dochodzi, gdy kobieta ciężarna choruje na kiłę lub jest nosicielką bakterii wywołującej chorobę. Jeśli przed 16. tygodniem ciąży zostanie wdrożone u niej odpowiednie leczenie, istnieje szansa na uniknięcie zakażenia płodu [1], [2].
Objawy kiły wrodzonej
Objawy kiły wrodzonej wczesnej najczęściej pojawiają się u noworodka w ciągu pierwszych 4-8 tygodni życia. Szacuje się, że 10-40% chorych noworodków to wcześniaki z małą masą urodzeniową. Obserwuje się u nich objawy, takie jak:
- powiększenie wątroby;
- powiększenie węzłów chłonnych;
- niedokrwistość;
- zmiany kostno-chrzęstne;
- rzekome porażenie Parrota;
- nieżyt nosa (sapka);
U około 60-80% niemowląt obserwuje się nieprawidłowości układu szkieletowego, które mogą być jedynym objawem choroby.
Z kolei objawy kiły wrodzonej późnej są wynikiem bliznowacenia tkanek i przedłużającego się stanu zapalnego. Najczęściej są to niepokojące sygnały ze strony ośrodkowego układu nerwowego np. wodogłowie, zaburzenia rozwoju psychoruchowego czy napady drgawek.
Ponadto u dzieci z kiłą wrodzoną późną obserwuje się m.in. uwydatnienie kości czołowych, zęby Hutchinsona, stawy Cluttona czy zapalenie naczyniówki i siatkówki oka [1], [2].
Leczenie kiły wrodzonej
Diagnostykę w kierunku kiły wrodzonej z reguły przeprowadza się na podstawie testów serologicznych matki. W przypadku objawów, które mogą wskazywać na chorobę, zleca się je również u noworodka. Oprócz tego u dzieci poniżej 1. miesiąca życia wykonuje się badania przedmiotowe i mikroskopowe w ciemnym polu widzenia, a także testy krętkowe i test immunofluorescencji bakterii.
Z kolei w przypadku dzieci ≥ 1. miesiąca życia z dodatnim wynikiem serologicznym zleca się morfologię krwi (z obrazem odsetkowym limfocytów), USG brzucha, badanie neuroobrazowe czy badanie słuchowych potencjałów wywołanych z pnia mózgu.
Jak wygląda leczenie po ustaleniu rozpoznania? Zależy to od różnych czynników: porównania mian testów niekrętkowych, skutecznego leczenia kiły u matki, wyników badań diagnostycznych w kierunku kiły i objawów klinicznych. U noworodków poniżej 1. miesiąca życia metodą pierwszego wyboru jest pozajelitowe podawanie penicyliny G [2].
Profilaktyka kiły wrodzonej
W ramach profilaktyki kobieta powinna unikać czynników ryzyka zakażenia krętkiem bladym. Należą do nich m.in. zachowania seksualne dużego ryzyka i nadużywanie substancji psychoaktywnych.
Jednym z działań profilaktycznych są także badania przesiewowe w okresie prenatalnym. Wszystkie kobiety we wczesnym okresie ciąży powinny mieć wykonane serologiczne badania przesiewowe. Jeśli należą do grupy ryzyka, zaleca się im również dodatkowe badania w ostatnim trymestrze ciąży i tuż po urodzeniu dziecka [2].
