Zapaleniem tętnic określa się grupę chorób, w których przebiegu występuje zapalenie ścian naczyń krwionośnych. Prowadzi ono do ich uszkodzenia, a następnie do niedokrwienia i martwicy tkanek. Jedną z chorób zaliczanych do tej grupy jest guzkowe zapalenie tętnic. Czym jest, jak się objawia i w jaki sposób je leczyć?
Czym jest guzkowe zapalenie tętnic?
Guzkowe zapalenie tętnic jest procesem powodującym zmiany martwicze w tętnicach małego i średniego kalibru, które zlokalizowane są w różnych narządach i układach (m.in. w nerkach, układzie pokarmowym, jądrach). W przebiegu choroby obserwuje się stan zapalny, który obejmuje błonę wewnętrzną, środkową i przydankę. Prowadzi on do powstawania mikrotętniaków, nacieków zapalnych i zakrzepów. Ponadto powoduje zwężenie światła naczyń, a tym samym niedokrwienie tkanek i zmiany martwicze.
Jak często występuje ta choroba? Szacuje się, że choruje na nią od 2 do 30 osób na 1 000 000. Przypadki zachorowania odnotowuje się w różnych grupach wiekowych, ale najczęściej wśród osób między 40. a 60. rokiem życia (częściej u mężczyzn) [1], [2], [3], [4].
Przyczyny guzkowego zapalenia tętnic
Przyczyny zmian martwiczych w tętnicach małego i średniego kalibru nie są do końca znane. Przypuszcza się, że choroba może mieć podłoże autoimmunologiczne [2].
Objawy guzkowego zapalenia tętnic
Jak objawia się guzkowe zapalenie tętnic? W początkowym stadium choroba często pozostaje praktycznie niezauważona lub daje objawy, które łączy się z innymi przyczynami. Nawet przez kilka miesięcy chory może odczuwać jedynie mało charakterystyczne objawy, takie jak:
Z czasem dochodzą bardziej charakterystyczne objawy i zmiany narządowe. Przykładem są zmiany skórne, które najczęściej występują w postaci plamicy uniesionej. Rzadziej są to owrzodzenia (zazwyczaj w okolicach palców, kostek lub przedniej powierzchni podudzia), guzki podskórne mniejsze niż 2 cm czy siność siatkowata.
Poza objawami ogólnymi i skórnymi u chorych na guzkowe zapalenie tętnic występują zmiany w obrębie:
- nerek (objawy niewydolności nerek, nadciśnienie tętnicze wynikające z zapalenia naczyń zewnątrzkłębuszkowych),
- układu nerwowego (najczęściej porażenie nerwu strzałkowego, rzadziej symetryczna polineuropatia obwodowa),
- przewodu pokarmowego (bóle brzucha, które wynikają głównie z niedokrwienia jelit wskutek zapalenia tętnic trzewnych).
Oprócz tego mogą pojawić się inne niepokojące sygnały, takie jak ból jąder czy zanik mięśni. Ich zlekceważenie szybko prowadzi do śmierci (zazwyczaj w ciągu 1-2 lat). Wyjątkiem jest postać skórna, w której nie dochodzi do zajęcia narządów wewnętrznych. W jej przypadku przebieg choroby jest zazwyczaj łagodny, a objawy ustępują samoistnie (choć mają tendencję do częstych nawrotów) [1], [2], [3], [4].
Leczenie guzkowego zapalenia tętnic
Wśród kryteriów rozpoznania guzkowego zapalenia tętnic wymienia się m.in. niezamierzoną utratę masy ciała o minimum 4 kg, ból jąder niezwiązany z urazem lub infekcją, bóle mięśni lub osłabienie, nadciśnienie tętnicze o ciężkim przebiegu czy siność siatkowata zlokalizowana na kończynach lub tułowiu. Aby rozpoznać chorobę, muszą wystąpić przynajmniej trzy charakterystyczne objawy.
Diagnostyka guzkowego zapalenia tętnic obejmuje również badanie histologiczne wycinka zajętego narządu, badania laboratoryjne (u chorych obserwuje się m.in. wzrost CRP i OB), czy arteriografię. Wymaga ona różnicowania z eozynofilową ziarniniakowatością z zapaleniem naczyń, mikroskopowym zapaleniem naczyń, ziarniniakowatością z zapaleniem naczyń czy innymi zapaleniami naczyń.
Jak przebiega leczenie po ustaleniu rozpoznania? W terapii guzkowego zapalenia tętnic stosuje się silnie działające leki immunosupresyjne lub duże dawki glikokortykosteroidów. Ponadto wdraża się leczenie objawowe. Zależy ono od tego, które narządy zostały zajęte.
U wielu chorych dochodzi do trwałego uszkodzenia narządów wewnętrznych. Nie da się ich wyleczyć, ale odpowiednie leczenie może zahamować postęp choroby i zmniejszyć ryzyko powikłań [1], [2], [3], [4].
