Grzybice owłosionej skóry głowy to grupa grzybic, które obejmują owłosioną skórę głowy. Jedną z nich jest grzybica woszczynowa występująca głównie przed okresem dojrzewania. Co to za choroba i jak się objawia?
Czym jest grzybica woszczynowa?
Grzybica woszczynowa (Tinea favosa, Favus) to choroba infekcyjna. Dotyczy skóry gładkiej i owłosionej skóry głowy. Uznaje się ją przede wszystkim za chorobę wieku dziecięcego, ponieważ najczęściej pojawia się przed okresem dojrzewania.
Pierwszy przypadek został opisany w XIX wieku. W tamtych czasach był to problem, który występował endemicznie wśród ludności muzułmańskiej i żydowskiej zamieszkującej kraje basenu Morza Śródziemnego. Dopiero po II wojnie światowej pojawił się w Europie, choć w Polsce występował rzadko (zazwyczaj rodzinnie). Obecnie zachorowania na grzybicę woszczynową odnotowuje się niemal wyłącznie w Ameryce Południowej i Afryce, a endemicznie również na terenie Grenlandii, Bałkanów, regionie Morza Śródziemnego czy Bliskim Wschodzie. W Polsce diagnozuje się ją bardzo rzadko [1], [2].
Przyczyny grzybicy woszczynowej
Grzybica woszczynowa to choroba wywołana przez grzyby – głównie z gatunku Trichophyton schoenleinii. Rzadziej jej przyczyną są inne dermatofity, takie jak Microsporum gypseum czy Tricholosporum violaceum.
Jest to choroba infekcyjna przenosząca się z człowieka na człowieka drogą bezpośrednią lub pośrednią. Grzybami, które ją wywołują, można zarazić się w wyniku używania wspólnych przyborów toaletowych czy nakryć głowy. Najczęściej zakażeni są wszyscy członkowie rodziny.
Grzybica woszczynowa występuje również wśród zwierząt (myszy, ptactwa domowego). Jednak do tej pory stwierdzono tylko kilka przypadków przeniesienia dermatofitów ze zwierzęcia na człowieka [1], [2].
Objawy grzybicy woszczynowej
Zmiany charakterystyczne dla grzybicy woszczynowej mają różny charakter i umiejscowienie. Najczęściej diagnozuje się postać kubkowatą lub tarczkowatą. Z kolei na skórze głowy choroba przyjmuje 3 formy: liszajowatą, tarczowatą lub opryszczkowatą.
Wykwity skórne mają różny stopień ciężkości. W najłagodniejszej postaci choroby obserwuje się utratę połysku włosów bez nadmiernego wypadania. Dodatkowo widoczny jest łagodny stan zapalny owłosionej skóry głowy.
Przy cięższym przebiegu choroby pojawia się znaczny silniejszy rumień spowodowany stanem zapalnym. Ponadto obserwuje się objaw charakterystyczny dla tej choroby, czyli “tarczki” (scutula). Są to niewielkie, zwarte i zagłębione wykwity skórne. Każdy z nich obejmuje kilka mieszków włosowych, co prowadzi do nadmiernego wypadania włosów.
W najcięższej postaci grzybicy woszczynowej dochodzi do znacznego, widocznego na pierwszy rzut oka łysienia. Na środku wykwitów chorobowych pojawiają się blizny zanikowe, a na obrzeżach cechy stanu zapalnego i tarczki. Oprócz tego występują strupy i wysięk o nieprzyjemnym zapachu.
W niektórych przypadkach wykwity skórne widoczne są poza owłosioną skórą głowy. Można zaobserwować je np. na karku i tułowiu [1], [2].
Leczenie grzybicy woszczynowej
Objawy grzybicy woszczynowej nie ustępują samoistnie, dlatego nieleczona choroba utrzymuje się przez całe życie. Co zrobić, aby temu zapobiec? W przypadku wystąpienia niepokojących wykwitów skórnych należy zgłosić się do lekarza dermatologa. Objawy choroby są na tyle charakterystyczne, że diagnostyka nie powinna być długa i skomplikowana (z wyjątkiem odmian atypowych). W takim przypadku lekarz może zlecić pełne badanie mykologiczne.
W leczeniu tego rodzaju grzybicy stosuje się leki, takie jak: ketokonazol, terbinafina czy itrakonazol. Oprócz tego wdraża się leczenie miejscowe np. w postaci maści zawierających cyklopiroks [1], [2].
Profilaktyka grzybicy woszczynowej
Grzybica woszczynowa to choroba infekcyjna, która przenosi się z człowieka na człowieka. W związku z tym należy pamiętać o tym, aby unikać korzystania z tych samych przyborów toaletowych i nakryć głowy. Szczególnie podczas podróży do miejsc, gdzie występuje ta choroba (m.in. krajów Ameryki Południowej i Afryki).
Przypisy
[1] Jazienicka, Iwona, et al. "Tinea favosa of the glabrous skin in corticotherapy–a case report." Nowa Medycyna (2006).
[2] Szepietowski, J. "Grzybice skóry i paznokci." Vademecum lekarza praktyka. Medycyna Praktyczna, Kraków (2001).
