Grzybica skóry stanowi jedno z najpopularniejszych schorzeń dermatologicznych. Jest chorobą zakaźną wywołaną przez chorobotwórcze grzyby, lub dermatofity.
Wiele infekcji grzybiczych skóry powodowanych jest przez grzyby występujące w normalnej mikrobiocie skóry. Niektóre z tych grzybów mogą powodować infekcję, gdy przedostaną się przez ranę; inne powodują głównie infekcje oportunistyczne u pacjentów z obniżoną odpornością. Inne patogeny grzybicze wywołują infekcje przede wszystkim w wilgotnym środowisku, które sprzyja ich rozwojowi. Są to na przykład spocone buty czy wspólne prysznice i szatnie. Miejsca te sprzyjają rozwojowi i przenoszeniu patogenów grzybiczych. Istotnym jest jednak, że nie każdy kontakt z zarodnikami grzyba powoduje zakażenie. Zwykle nasz organizm sam potrafi zwalczyć te drobnoustroje, jednak zachwianie jego równowagi umożliwia rozwój choroby. Ponadto, wbrew obiegowej opinii, grzybice nie są wynikiem braku higieny, a wręcz przeciwnie. Często to właśnie zbyt częste kąpiele mogą wyjałowić skórę i umożliwić wniknięcie grzybów do naskórka czy skóry.
Grzybice skóry
Infekcje grzybicze można podzielić na klasy ze względu na ich inwazyjność. Grzybice, które powodują powierzchowne infekcje naskórka, włosów i paznokci, nazywane są grzybicami skórnymi. Grzybice, które wnikają w naskórek i skórę właściwą w celu zakażenia głębszych tkanek, nazywane są grzybicami podskórnymi. Grzybice, które rozprzestrzeniają się po całym ciele, nazywane są grzybicami układowymi. Za te ostatnie najczęściej odpowiedzialne są pleśnie.
Wyróżniamy grupę grzybic skórnych wywoływanych przez dermatofity, które do wzrostu wymagają keratyny, białka znajdującego się w skórze, włosach i paznokciach. Choroba może być również przenoszona z osoby na osobę, zwykle poprzez bezpośredni kontakt. Przenoszenie ze zwierzęcia na człowieka jest również powszechne. Grzybica występuje często wśród zwierząt domowych (psów, kotów) i można się nią zakazić podczas głaskania lub pielęgnacji zwierzęcia. Grzyb może również rozprzestrzeniać się poprzez dotykanie przedmiotów takich jak produkty do higieny osobistej, pościel, grzebienie, sprzęt sportowy lub szczotki do włosów skażone przez osobę dotkniętą chorobą.
W odniesieniu do wspomnianych patogenów, dermatofity możemy podzielić ze względu na miejsce ich bytowania:
- Dermatofity geofilne- w glebie, zakażają ludzi i zwierzęta
- Dermatofity zoofilne - na zwierzętach, ale zdolne zakażać również ludzi
- Dermatofity antropofilne - naturalnym rezerwuarem jest człowiek
Innym przykładem zakażeń grzybiczych jest kandydoza zwana także drożdżycą. Jest to zakażenie grzybicze wywołane przez grzyby candida albicans, należące gatunku do grzybów drożdżopodobnych. Zwykle atakuje fałdy skórne, błony śluzowe i paznokcie. Drożdżyca może być związana z różnymi stanami chorobowymi, na przykład z cukrzycą, ale także z ciążą oraz leczeniem polegającym na przyjmowaniu antybiotyków i kortykosteroidów. Pacjenci zwykle skarżą się na pojawiające się w przebiegu choroby rumieniowe wykwity, pęcherze i swędzenie.
Objawy grzybicy
Grzybica skóry owłosionej
Ta forma grzybicy dotyka najczęściej skóry głowy lub brody. Grzybicę owłosionej skóry głowy diagnozuje się zwykle wśród dzieci. Te zazwyczaj zarażają się od swoich zwierząt lub innych dzieci. Objawia się ogniskowymi zmianami i miejscowym wypadaniem włosów.
Wyróżnić możemy następujące formy grzybicy owłosionej skóry głowy:
- strzygąca – drobne zarodniki lokalizują się wewnątrz włosa
- drobnozarodnikowa – zarodniki lokalizują się wewnątrz włosa, jak i na jego powierzchni
- woszczynowa – najrzadsza odmiana, zarodniki zlokalizowane są zwykle wewnątrz włosa.
Grzybica skóry gładkiej
Grzybica skóry gładkiej to forma choroby występująca na tułowiu oraz kończynach. Typowe dla grzybicy skóry gładkiej zmiany skórne to okrągłe rumieniowo-złuszczające zmiany o odgraniczonych brzegach. Zmiany mogą występować pojedynczo lub mnogo. Choroba przebiega z silnym świądem.
Wyróżnić możemy następujące rodzaje grzybicy skóry gładkiej:
- grzybica drobnozarodnikowa skóry gładkiej
- grzybica strzygąca skóry gładkiej
- przewlekła grzybica skóry gładkiej
- grzybica goleni
- grzybica pachwin
Grzybica stóp i paznokci
Ta forma grzybicy dotyka aż 15-30% z nas i jest zakwalifikowana do grona chorób cywilizacyjnych. Możemy wyróżnić dwa charakterystyczne rodzaje jej przebiegu. Pierwsza to tzw grzybica mokasynowa, sucha lub zapalna, oraz grzybica międzypalcowa stóp. W pierwszym przypadku odpowiednio sucha przebiega z lekkim zaczerwienieniem i złuszczaniem się oraz suchością stóp, natomiast zapalna, zwana również potnicową, przebiega z widocznym zaczerwienieniem z obecnością pęcherzyków. Grzybica międzypalcowa z kolei najczęściej pojawia się między palcami stóp i przejawia się zaczerwienieniem, złuszczaniem i pękaniem naskórka. Nieleczona grzybica stóp może rozprzestrzenić się na paznokcie.
Leczenie grzybicy
Leczenie grzybicy skóry należy dobrać w zależności od ciężkości przypadku, czynnika wywołującego, oraz od tego, jak tolerowana jest terapia. W większości przypadków wystarcza leczenie miejscowe preparatami przeciwgrzybicznymi, jednak niekiedy należy zastosować leczenie ogólnoustrojowe czy wspomagające. Istotną kwestią jest również eliminacja zarodników grzybów z otoczenia poprzez wymianę np obuwia, bielizny czy skarpetek.
