Bakterie z rodzaju Shigella to Gram-ujemne pałeczki należące do rodziny Enterobacteriaceae. Charakteryzują się dużą zaraźliwością, zjadliwością i zdolnością do inwazji tkankowej. Są czynnikiem infekcyjnym szigelozy, czyli czerwonki bakteryjnej. Co to za choroba i jak się objawia?
Czym jest czerwonka bakteryjna?
Czerwonka bakteryjna (inaczej szigeloza) to bakteryjna choroba zakaźna układu pokarmowego. Charakteryzuje się biegunką, czyli oddawaniem wodnistych, półpłynnych lub płynnych stolców przynajmniej 3 razy dziennie. Stolce często zawierają śluz lub krew.
Szigeloza może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych – szczególnie u dzieci, osób z osłabionym układem odpornościowym, a także seniorów.
Jest to choroba, która stanowi problem zdrowotny przede wszystkim w krajach rozwijających się, ponieważ panują tam złe warunki sanitarne sprzyjające zakażeniu. W Polsce występuje dość rzadko. Do grupy ryzyka zaliczają się dzieci uczęszczające do żłobka, osoby zakażone wirusem HIV, więźniowie, osoby przebywające w zakładach opiekuńczo-leczniczych, a także mężczyźni utrzymujący kontakty seksualne z innymi mężczyznami [1], [2].
Przyczyny czerwonki bakteryjnej
Czerwonka bakteryjna nazywana jest potocznie “chorobą brudnych rąk”. Nie bez powodu – bakterie z rodzaju Shigella, które ją wywołują,przenoszą się głównie drogą fekalno-oralną. W praktyce oznacza to, że do zakażenia może dojść w wyniku przeniesienia drobnoustrojów chorobotwórczych na przedmiotach lub dłoniach do jamy ustnej, przez skażoną wodę lub produkty spożywcze.
Bakteriami, które wywołują szigelozę, można zakazić się również podczas określonych kontaktów seksualnych czy pływania w zakażonej wodzie. Co więcej, mogą być one przenoszone przez owady (np. muchy domowe) [1], [2].
Objawy czerwonki bakteryjnej
Objawy zakażenia bakteryjnego pojawiają się zazwyczaj po upływie 1-3 dni od ekspozycji. Pierwszymi niepokojącymi objawami są:
- gorączka,
- kurczowe bóle brzucha,
- nudności,
- wymioty,
- jadłowstręt,
- ostra wodnista biegunka,
- uczucie parcia na stolec.
Po czasie pojawia się również biegunka z domieszką krwi i śluzu. Wspomniane objawy zazwyczaj ustępują po około tygodniu. Co nie oznacza, że można je lekceważyć. Należy pamiętać, że czerwonka bakteryjna może prowadzić do odwodnienia, a nawet uszkodzenia naczyń krwionośnych i ostrej niewydolności nerek.
Jednym z najgroźniejszych powikłań tej choroby jest uszkodzenie nerek z towarzyszącą małopłytkowością, zaburzeniami krzepnięcia i niedokrwistością. Określa się je jako “zespół hemolityczno-mocznicowy” [1], [2].
Leczenie czerwonki bakteryjnej
Czerwonka bakteryjna daje objawy, które przypominają zapalenie przewodu pokarmowego wywołane przez inne bakterie. W związku z tym postawienie diagnozy wyłącznie na podstawie objawów jest niemożliwe. Konieczne są badania laboratoryjne wymazu z odbytu lub kału.
Jak przebiega leczenie? W przypadku osób w wieku podeszłym, dzieci czy chorych z niedoborami odporności lekarz może zdecydować o wdrożeniu antybiotykoterapii. Zaleca się, aby antybiotyki były podawane również dzieciom uczęszczającym do przedszkola lub szkoły, osobom mającym kontakt zawodowy z żywnością, pracownikom opieki zdrowotnej, a także nauczycielom. Ma to na celu ograniczenie wydalania bakterii z kałem, co zmniejsza ryzyko zakażenia wśród innych osób.
Oprócz antybiotykoterapii wskazana jest odpowiednia dieta oraz nawadnianie organizmu. Chorzy powinni stosować dietę lekkostrawną, która nie obciąża układu pokarmowego oraz przyjmować elektrolity.
W przypadku czerwonki bakteryjnej nie zaleca się stosowania leków przeciwbiegunkowych, które hamują perystaltykę jelit. Prowadzi to do gromadzenia się bakterii, a także wytwarzanych przez nich toksyn w układzie pokarmowym [1].
Profilaktyka czerwonki bakteryjnej
W ramach profilaktyki szigelozy należy zadbać o przestrzeganie zasad higieny (m.in. dokładne mycie rąk), unikać spożywania produktów spożywczych i wody z niepewnych źródeł, a także pamiętać o właściwym przechowywaniu żywności.
Podczas podróży do krajów rozwijających się zalecane jest również picie wyłącznie wody butelkowanej, unikanie dodawania lodu do napojów, a także spożywanie żywności przetworzonej termicznie [1], [2].
