Co to jest cukrzyca?
Cukrzyca typu 2, wcześniej znana jako cukrzyca dorosłych, jest formą cukrzycy, która charakteryzuje się wysokim poziomem cukru we krwi, insulinoopornością i względnym brakiem insuliny. Typowe objawy to zwiększone pragnienie, częste oddawanie moczu i niewyjaśniona utrata masy ciała. Objawy mogą również obejmować zwiększony głód, uczucie zmęczenia oraz trudność gojenia się ran. Często symptomy narastają powoli. Długotrwałe powikłania związane z wysokim poziomem cukru we krwi obejmują choroby serca, udary, retinopatię cukrzycową (która może skutkować ślepotą), niewydolność nerek i słabe ukrwienie kończyn, co może prowadzić do amputacji.
Cukrzyca typu 2 występuje głównie w wyniku otyłości i braku ruchu. Niektórzy ludzie są bardziej zagrożeni genetycznie niż inni.
Powody powstawania cukrzycy typu 2
Powodem rozwoju cukrzycy typu 2 jest często połączenie stylu życia i czynników genetycznych. Podczas gdy niektóre z nich, takie jak dieta i otyłość, można kontrolować, inne, takie jak wiek, płeć żeńska i genetyka, już nie.
Czynniki związane ze stylem życia to między innymi otyłość i nadwaga (definiowana przez wskaźnik masy ciała powyżej 25), brak aktywności fizycznej, zła dieta, stres i urbanizacja. Nadmiar tkanki tłuszczowej jest związany z 30% przypadków u osób pochodzenia chińskiego i japońskiego, 60–80% przypadków u osób pochodzenia europejskiego i afrykańskiego oraz 100% przypadków u Indian Pima i mieszkańców wysp Pacyfiku. Wydaje się, że palenie zwiększa ryzyko cukrzycy typu 2. Brak snu jest również powiązany z cukrzycą typu 2. Badania laboratoryjne powiązały krótkotrwałą deprywację snu ze zmianami w metabolizmie glukozy, aktywności układu nerwowego i czynnikami hormonalnymi, które mogą prowadzić do tej choroby. Większość przypadków cukrzycy obejmuje wiele genów, z których każdy w niewielkim stopniu przyczynia się do zwiększonego prawdopodobieństwa zachorowania na cukrzycę typu 2. Szacuje się, że odsetek dziedzicznej cukrzycy wynosi 72%. Kobiety, które wcześniej chorowały na cukrzycę ciążową, są bardziej narażone na rozwój cukrzycy typu 2. Inne związane z jej powstawaniem problemy zdrowotne to: akromegalia, zespół Cushinga, nadczynność tarczycy, guz chromochłonny i niektóre nowotwory. Ponadto stosowanie niektórych leków może przyczynić się do powstania cukrzycy.
Objawy cukrzycy typu 2
Klasycznymi objawami cukrzycy są częste oddawanie moczu (poliuria, wielomocz), zwiększone pragnienie (polidypsja), zwiększony głód (polifagia) i niezamierzona utrata masy ciała. Inne symptomy, które są często obecne w momencie rozpoznania, to historia niewyraźnego widzenia, swędzenia, neuropatii obwodowej, nawracających infekcji pochwy i zmęczenia. Choroba ta może także obejmować utratę smaku. Wiele osób nie ma jednak żadnych objawów w ciągu pierwszych kilku lat i są diagnozowane podczas rutynowych badań. Niewielka liczba osób z cukrzycą typu 2 może rozwinąć hiperosmolarny stan hiperglikemii (stan bardzo wysokiego poziomu cukru we krwi związany z obniżonym poziomem świadomości i niskim ciśnieniem krwi).
Profilaktyka
Cukrzycę typu 2 można opóźnić lub jej zapobiec poprzez odpowiednie odżywianie i regularne ćwiczenia. Intensywny styl życia może zmniejszyć ryzyko o ponad połowę. Korzyści z ćwiczeń pojawiają się niezależnie od początkowej wagi osoby lub późniejszej utraty wagi. Wysoki poziom aktywności fizycznej zmniejsza ryzyko wystąpienia cukrzycy o około 28%. Wykazano również korzyści płynące z przyjmowania błonnika pokarmowego.
U osób z upośledzoną tolerancją glukozy dieta i ćwiczenia fizyczne samodzielnie lub w połączeniu z metforminą lub akarbozą mogą zmniejszyć ryzyko rozwoju cukrzycy. Interwencje dotyczące stylu życia są bardziej skuteczne niż metformina.
Leczenie cukrzycy typu 2
Leczenie cukrzycy typu 2 koncentruje się na interwencjach związanych ze stylem życia, obniżaniu innych czynników ryzyka sercowo-naczyniowego i utrzymywaniu poziomu glukozy we krwi w normalnym zakresie. Samokontrola stężenia glukozy we krwi osób z nowo rozpoznaną cukrzycą typu 2 może być stosowana w połączeniu z edukacją, chociaż korzyści z samokontroli u osób niestosujących insuliny wielodawkowej są wątpliwe. U tych, którzy nie chcą mierzyć poziomu glukozy we krwi, można wykonać pomiar jej poziomu w moczu. Ponadto należy monitorować i leczyć stany takie jak nadciśnienie, wysoki poziom cholesterolu i mikroalbuminuria, ponieważ poprawia oczekiwaną długość życia osoby. Obniżenie skurczowego ciśnienia krwi do mniej niż 140 mmHg wiąże się z mniejszym ryzykiem zgonu i lepszymi wynikami.
Celem leczenia jest zazwyczaj HbA1c 7 do 8% lub glikemia na czczo poniżej 7,2 mmol/l (130 mg/dl), jednak cele te mogą ulec zmianie po profesjonalnej konsultacji klinicznej, biorąc pod uwagę szczególne ryzyko hipoglikemii i oczekiwaną długość życia.
Dostępnych jest kilka klas leków przeciwcukrzycowych. Metformina jest ogólnie zalecana jako leczenie pierwszego rzutu, ponieważ istnieją dowody na to, że zmniejsza śmiertelność, jednak wniosek ten jest kwestionowany. Metforminy nie należy stosować u osób z poważnymi zaburzeniami czynności nerek lub wątroby. Można dodać drugi lek doustny innej klasy lub insulinę, jeśli po trzech miesiącach stosowania metformina nie wystarcza. Inne klasy leków obejmują: pochodne sulfonylomocznika, tiazolidynodiony, inhibitory dipeptydylopeptydazy-4, inhibitory SGLT2 i analogi glukagonopodobnego peptydu-1. Wstrzyknięcia insuliny można dodawać do leków doustnych lub stosować samodzielnie. Większość ludzi początkowo nie potrzebuje insuliny. Kiedy jest stosowany, długo działający preparat jest zwykle dodawany na noc, z kontynuacją leków doustnych.
