Płuca to parzysty narząd położony w klatce piersiowej. Stanowi główny element układu oddechowego, który odpowiada za niezbędny do życia proces oddychania. Na co dzień odbywa się on na tyle automatycznie, że praktycznie nie trzeba o nim myśleć. Problem pojawia się, gdy dochodzi do rozwoju chorób płuc, które zaburzają proces oddychania. Lista tych schorzeń jest długa. Obejmuje m.in. zapalenie płuc, astmę, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP) i gruźlicę. Czym charakteryzują się te choroby? Jakie są ich przyczyny i objawy?
Czym są choroby płuc?
Choroby płuc to grupa schorzeń, które rozwijają się w obrębie tkanki płuc. Różnią się przyczyną, objawami, sposobem leczenia i rokowaniem.
Jedno z kryteriów dzieli je na choroby o charakterze ostrym i przewlekłym. Do pierwszej grupy należy m.in. zapalenie płuc. Z kolei do schorzeń przewlekłych zaliczają się m.in. astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc i astma.
W przypadku chorób płuc o charakterze przewlekłym obserwuje się dwa mechanizmy zaburzeń. Jeden ma charakter restrykcyjny, czyli prowadzi do ograniczenia elastyczności płuc i utrudnienia wdechu. Drugi ma charakter obturacyjny, tzn. powoduje zwężenie oskrzeli i utrudnia wydech [1, 2, 3].
Przyczyny chorób płuc
Przyczyny chorób płuc są różne.
Obturacyjna choroba płuc (POChP): główną przyczyną jest palenie papierosów. Wśród innych wymienia się długotrwałe narażenie płuc na działanie szkodliwych gazów.
Astma: dokładna przyczyna wciąż pozostaje nieznana. Przypuszcza się, że czynnikami wyzwalającymi są indywidualne uwarunkowania genetyczne i zanieczyszczenia powietrza.
Zapalenie płuc: wśród przyczyn wymienia się wirusy (np. SARS-CoV-2), bakterie (najczęściej jest to Streptococcus pneumoniae), rzadziej pasożyty.
Nowotwór płuc: najczęstszym czynnikiem ryzyka jest palenie papierosów. Do innych należą długotrwałe narażenie na działanie związków rakotwórczych (m.in. azbestu, chromu, niklu), zanieczyszczenia powietrza i promieniowanie jonizujące [1, 2, 3].
Objawy chorób płuc
Jak objawiają się choroby płuc? Objawy zależą od rodzaju i stopnia zaawansowania choroby. Wśród najczęstszych wymienia się m.in.:
ból w klatce piersiowej (określany jako promieniujący, tępy lub ostry),
trudności w oddychaniu, duszność (w początkowym etapie rozwoju choroby, tego typu objawy pojawiają się głównie podczas wysiłku fizycznego);
niezamierzony spadek masy ciała;
częste uczucie osłabienia, zmęczenia;
kaszel (suchy lub mokry);
W zależności od rodzaju choroby mogą pojawić się również objawy ze strony innych narządów i układów. Przykładem jest mukowiscydoza, w której przebiegu obserwuje się m.in. nieprawidłowe stolce, opóźnione dojrzewanie płciowe czy zaburzenia płodności [1, 2, 3].
Leczenie chorób płuc
Jakie badania wykonuje się w przypadku podejrzenia chorób płuc? Jednym z podstawowych badań jest spirometria. Przeprowadza się ją za pomocą spirometru, aby wykryć i ocenić stopień zaburzeń wentylacji.
Oprócz spirometrii lekarz może zlecić:
badania obrazowe (np. RTG),
badania laboratoryjne krwi,
testy alergiczne.
Przebieg leczenia zależy od rodzaju choroby i od tego, kiedy została wykryta. W terapii chorób płuc wykorzystuje się różne metody. Jedną z nich jest leczenie farmakologiczne, które polega np. na podawaniu leków rozszerzających oskrzela, antybiotyków lub kortykosteroidów. Do innych metod leczenia należą: terapia tlenowa, rehabilitacja oddechowa, radioterapia, chemioterapia czy zabieg operacyjny [1, 2, 3].
Profilaktyka chorób płuc
Jedną z podstawowych zasad profilaktyki chorób płuc jest zaprzestanie palenia papierosów. W walce z nałogiem mogą pomóc m.in. leki w postaci tabletek, plastrów czy gum do żucia.
Innym jest unikanie długotrwałego narażenia na działanie szkodliwych gazów. W tym celu zaleca się np. stosowanie masek ochronnych podczas pracy.
Z kolei w przypadku zapalenia płuc ważne jest wzmacnianie odporności, unikanie dużych skupisk ludzi (szczególnie w tzw. sezonie grypowym) i dezynfekcja rąk. Jeśli chodzi o naturalne wsparcie układu immunologicznego, warto pomyśleć o zdrowym stylu życia i suplementacji [4].
[1] Śliwiński, Paweł, et al. "Zalecenia Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc dotyczące rozpoznawania i leczenia przewlekłej obturacyjnej choroby płuc." Advances in Respiratory Medicine 82.3 (2014): 227-263.
[2] PiAP, Redakcja. "Astma." Advances in Respiratory Medicine 72.7-8 (2004): 296-307.
[3] Durbin, William Jerry, Christopher Stille, and Doktorzy Durbin i Stille. "Zapalenie płuc."
[4] Górecka, Dorota, and Elżbieta Puścińska. "Profilaktyka przewlekłej obturacyjnej choroby płuc." Advances in Respiratory Medicine 79.3 (2011): 239-245.
