Choroba Parkinsona to długotrwała choroba zwyrodnieniowa ośrodkowego układu nerwowego, która dotyczy głównie układu ruchu. Objawy zwykle pojawiają się powoli, a wraz z pogarszaniem się choroby objawy niemotoryczne stają się częstsze. Najbardziej oczywistymi wczesnymi symptomami są drżenie, sztywność, spowolnienie ruchu i trudności w chodzeniu.
Przyczyny choroby Parkinsona
Dokładna przyczyna choroby Parkinsona nie jest znana. Jej podłoże może mieć zarówno elementy genetyczne, jak i środowiskowe. Niektórzy naukowcy uważają, że chorobę Parkinsona mogą wywoływać pewne wirusy.
Określono, że niski poziom dopaminy i noradrenaliny, substancji regulującej dopaminę, wiąże się nierozerwalnie z chorobą Parkinsona.
Nieprawidłowe białka zwane ciałami Lewy’ego znaleziono również w mózgach osób z chorobą Parkinsona. Naukowcy nie wiedzą jednak, jaką rolę, jeśli w ogóle, odgrywają ciała Lewy’ego w rozwoju choroby Parkinsona.
Chociaż nie poznaliśmy dokładniej przyczyny, badania zidentyfikowały grupy ludzi, u których prawdopodobieństwo wystąpienia tej choroby jest większe. Obejmują one:
- płeć: mężczyźni są półtora raza bardziej narażeni na chorobę Parkinsona niż kobiety
- rasę: przedstawiciele rasy białej są bardziej narażeni na chorobę Parkinsona niż Afroamerykanie lub Azjaci
- wiek: choroba Parkinsona zwykle pojawia się w wieku od 50 do 60 lat. Przed 40. rokiem życia występuje jedynie w 5–10% przypadków.
- historię rodziny: osoby, których bliscy cierpią na chorobę Parkinsona, są również bardziej narażone na jej rozwój
- toksyny: ekspozycja na niektóre toksyny może zwiększać ryzyko wystąpienia choroby Parkinsona
- uraz głowy: osoby, które doznały urazów głowy, mogą być bardziej narażone na rozwój choroby Parkinsona.
Stadia choroby Parkinsona
Choroba Parkinsona jest chorobą postępującą. Oznacza to, że objawy choroby zwykle pogarszają się z czasem.
Wielu lekarzy klasyfikuje jej etapy za pomocą skali Hoehn-Yahra. Dzieli ona objawy na pięć etapów i pomaga zorientować się, jak zaawansowane są objawy przedmiotowe i podmiotowe choroby.
Stadium 1
Najłagodniejsze, często bez uchwytnych objawów.
Stadium 2
Na tym etapie mogą wystąpić takie objawy, jak:
- sztywność mięśni
- drżenie
- zmiany w wyrazie twarzy.
Sztywność mięśni może komplikować codzienne zadania, wydłużając czas ich wykonywania. Najczęściej nie występują problemy z równowagą.
Stadium 3
Na tym etapie objawy osiągają punkt zwrotny. Ruchy są zauważalnie wolniejsze, co spowalnia codzienne czynności. Problemy z równowagą również stają się bardziej nasilone, a więc upadki są częstsze. Osoby z chorobą Parkinsona w stadium 3 mogą jednak zwykle zachować niezależność i wykonywać czynności bez większej pomocy.
Stadium 4
Na tym etapie pacjent będzie miał duże trudności ze staniem bez chodzika lub urządzenia pomocniczego. Reakcje i ruchy mięśni również znacznie spowalniają. Samotne życie może być niebezpieczne.
Stadium 5
W tym najbardziej zaawansowanym stadium ciężkie objawy sprawiają, że konieczna jest całodobowa opieka nad chorym. Ponadto na tym etapie osoby z chorobą Parkinsona mogą doświadczać dezorientacji, urojeń i halucynacji.
Diagnozowanie choroby Parkinsona
Nie istnieje specjalne badania służące do diagnozowania choroby Parkinsona. Diagnozę stawia się na podstawie wywiadu klinicznego, badania fizykalnego i neurologicznego, a także przeglądu objawów przedmiotowych i podmiotowych.
Badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny, mogą służyć do wykluczenia innych schorzeń. Można również zastosować skan transportera dopaminy (DAT). Chociaż te testy nie potwierdzają choroby Parkinsona, mogą pomóc wykluczyć inne schorzenia i wesprzeć diagnozę lekarza.
Leczenie choroby Parkinsona
Leczenie choroby Parkinsona polega na połączeniu zmian stylu życia, leków i terapii.
Ważny jest odpowiedni odpoczynek, ćwiczenia i zbilansowana dieta. Logopedia, terapia zajęciowa i fizjoterapia mogą również pomóc w poprawie komunikacji.
W prawie wszystkich przypadkach konieczne będzie wprowadzenie leczenia farmakologicznego, które pomoże kontrolować różne objawy fizyczne i psychiczne związane z chorobą. W terapii stosuje się następujące środki i metody:
Leki stosowane w leczeniu choroby Parkinsona
Lewodopa
Lewodopa jest najpowszechniejszym lekiem na chorobę Parkinsona. Pomaga uzupełnić poziom dopaminy. Około 75 procent przypadków reaguje na lewodopę, ale nie wszystkie objawy ulegają poprawie.
Agoniści dopaminy
Agoniści dopaminy mogą naśladować działanie dopaminy w mózgu. Są to leki mniej skuteczne niż lewodopa, ale mogą być przydatne jako leki pomostowe, gdy lewodopa jest mniej skuteczna.
Leki z tej klasy obejmują bromokryptynę, pramipeksol i ropinirol.
Leki antycholinergiczne
Amantadyna
Amantadynę, o której było w ostatnim czasie niezwykle głośno, można stosować razem z karbidopą-lewodopą. Zapewnia krótkotrwałą ulgę w przypadku ruchów mimowolnych (dyskinez), które mogą być efektem ubocznym lewodopy.
Inhibitory MAO
Inhibitory MAO hamują enzym oksydazę monoaminową B. Enzym ten rozkłada dopaminę w mózgu. Przykładami inhibitorów MAO B są selegilina i rasagilina.
Z biegiem czasu skuteczność leków na chorobę Parkinsona może się zmniejszyć. W późnym stadium choroby Parkinsona działania niepożądane niektórych leków mogą przeważać nad korzyściami. Jednak nadal mogą zapewniać odpowiednią kontrolę objawów.
Leczenie operacyjne choroby Parkinsona
Interwencje chirurgiczne są zarezerwowane dla osób, które nie reagują na leki, terapię i zmiany stylu życia. W leczeniu choroby Parkinsona stosuje się dwa podstawowe rodzaje operacji:
Głęboką stymulację mózgu
Podczas głębokiej stymulacji mózgu (DBS) chirurdzy wszczepiają elektrody w określone części mózgu. Generator podłączony do elektrod wysyła impulsy, aby pomóc złagodzić objawy.
Terapię za pomocą pompy
Pompa dostarcza połączenie lewodopy i karbidopy. Zabieg chirurgiczny polega na umieszczeniu pompy w pobliżu jelita cienkiego.
