Kość piszczelowa to długa kość, która stanowi połączenie stawu kolanowego ze stawem skokowym. Ze względu na swoją budowę, lokalizację i pełnione funkcje jest narażona na kontuzje i urazy. Jednak nie tylko one są przyczyną różnych dolegliwości. Ból, obrzęki czy problemy z poruszaniem się mogą wynikać również z miejscowego zapalenia spowodowanego przewlekłym obciążeniem. Mówi się wtedy o chorobie Osgood Schlattera. Jakie są jej objawy? Co zrobić w przypadku ich wystąpienia?
Czym jest choroba Osgood Schlattera?
Choroba Osgood Schlattera była nazywana kiedyś “jałową martwicą guzowatości kości piszczelowej”. Dziś ta nazwa już nie obowiązuje, ponieważ wiadomo, że nie jest ona martwicą niedokrwienną. Choroba Osgood Schlattera należy do grupy schorzeń przeciążeniowych.
Istotą tej choroby jest miejscowy stan zapalny w obrębie chrząstki wzrostowej. Najczęściej występuje on u dzieci i nastolatków w wieku 8-15 lat (u dziewczynek rozwija się z reguły wcześniej).
Jak często diagnozuje się chorobę Osgood Schlattera? Szacuje się, że dotyka około 20% intensywnie trenujących dzieci i nastolatków oraz około 5% tych, które ćwiczą rekreacyjnie. Bardziej narażeni na jej rozwój są chłopcy [1, 2].
Przyczyny choroby Osgood Schlattera
Jakie są przyczyny powstawania choroby Osgood Schlattera? Nie są one do końca znane. Jednak fakt, że występuje ona głównie u chłopców uprawiających dyscypliny wymagające skakania i biegania (np. piłkę nożną), pozwala przypuszczać, że przyczyną stanu zapalnego są mikrourazy rzepki i nadmierne przeciążenie tkanek guzowatości kości piszczelowej [1, 2].
Objawy choroby Osgood Schlattera
Do typowych objawów choroby Osgood Schlattera należą:
ból zlokalizowany w obrębie guzowatości kości piszczelowej (określany często jako ból pod kolanem),
obrzęk bolesnej okolicy,
ocieplenie i zaczerwienienie skóry w okolicy kolana,
tkliwość (kilka cm poniżej rzepki),
utykanie w czasie wysiłku fizycznego lub po jego zakończeniu (przy silnych dolegliwościach).
Ból pod kolanem nasila się podczas wykonywania ćwiczeń fizycznych o dużym obciążeniu (należą do nich np. skakanie, bieganie). Jego nasilenie jest kwestią indywidualną. Niektóre osoby odczuwają długotrwały ból, który uniemożliwia im wykonywanie ćwiczeń fizycznych. Z kolei inni chorzy doświadczają tylko niewielkiego bólu [1, 2].
Leczenie choroby Osgood Schlattera
Jak diagnozuje się chorobę Osgood Schlattera? Diagnostyką zajmuje się lekarz ortopeda, który ustala rozpoznanie na podstawie szczegółowego wywiadu lekarskiego, badania fizykalnego i badań dodatkowych. W trakcie wizyty lekarskiej ortopeda bada kolano pod kątem bólu, miejscowego obrzęku, zaczerwienienia i ograniczeń ruchowych. Zazwyczaj jest to wystarczające do postawienia diagnozy, ale w niektórych przypadkach konieczne są badania dodatkowe (np. RTG kolana, które wyklucza inne przyczyny dolegliwości).
Po ustaleniu rozpoznania ortopeda wdraża leczenie, którego celem jest złagodzenie dolegliwości bólowych i zapobieganie nawrotom choroby. Podstawą jest ograniczenie aktywności fizycznej, które pozwala zmniejszyć dyskomfort okolicy więzadła rzepki i kości piszczelowej.
Przy łagodnym przebiegu choroby oprócz ograniczenia aktywności fizycznej zaleca się stosowanie okładów z lodu czy maści i żelów przeciwbólowych. Stosowanie tego typu metod pomaga zmniejszyć ból, stan zapalny i obrzęki. Z kolei w cięższych przypadkach konieczne może być również przyjmowanie leków o działaniu przeciwzapalnym doustnie.
Po ustąpieniu pierwszych dolegliwości choroby Osgood Schlattera kolejny etap leczenia polega na rehabilitacji stawu kolanowego. Podstawą jest systematyczne wykonywanie ćwiczeń rozciągających i wzmacniających mięśnie uda. Ich uzupełnieniem może być terapia manualna.
Odpowiednio leczona choroba Osgood Schlattera zazwyczaj nie prowadzi do powikłań. Po ustąpieniu objawów dziecko lub nastolatek może wrócić do obciążeń treningowych, które stosował przed chorobą [1, 3].
Profilaktyka choroby Osgood Schlattera
Aktywność fizyczna jest niezbędna do zachowania zdrowia, dlatego nie należy jej unikać. Jednak trzeba podejść do niej rozsądnie. Zadbać o dobre przygotowanie do treningu, unikanie przeciążeń i odpowiedni czas na regenerację.
Przypisy
[1] https://www.mp.pl/pacjent/ortopedia/choroby-urazy/293882,choroba-osgooda-i-schlattera-jalowa-martwica-guzowatosci-kosci-piszczelowej-przyczyny-objawy-i-leczenie
[2] https://www.rehasport.pl/ortopedia-dziecieca/choroba-osgood-schlattera-u-mlodych-sportowcow,5317,n,4322
[3] Neuhaus, Cornelia, Christian Appenzeller-Herzog, and Oliver Faude. "Leczenie zachowawcze choroby Osgooda-Schlattera."
