Choroba lokomocyjna (inaczej kinetoza) może dawać się we znaki szczególnie latem, ponieważ jest to sezon wakacyjnych wyjazdów. To właśnie podczas podróży pojawiają się objawy choroby lokomocyjnej, które są nieprzyjemne i mogą spowodować pewne utrudnienia. Dobrze znasz ten problem? Sprawdź, czym jest choroba lokomocyjna, jakie są przyczyny kinetozy i sposoby na złagodzenie jej objawów?
Czym jest choroba lokomocyjna?
Choroba lokomocyjna to nazwa, która odnosi się do szeregu objawów występujących w trakcie podróży (np. samochodem, statkiem). Pojawiają się one w wyniku zakłóceń w odbieraniu bodźców przez różne zmysły. Zazwyczaj występują u dzieci i ustępują samoistnie po ukończeniu 6. roku życia. Jednak zdarza się, że zmagają się z nimi starsze dzieci, a nawet osoby dorosłe.
Przyczyny choroby lokomocyjnej
Co jest przyczyną choroby lokomocyjnej? Najprościej mówiąc przyczyną objawów choroby lokomocyjnej jest niezgodność bodźców wzrokowych i tych, które pochodzą od błędnika.
Błędnik zlokalizowany w uchu wewnętrznych odpowiada za określanie kierunku poruszania się i położenia ciała (bez kontroli wzroku). Problem pojawia się, gdy dochodzi do jego podrażnienia w wyniku długotrwałych, monotonnych ruchów głowy podczas podróży. Podrażnienie błędnika prowadzi do nieprawidłowego określenia położenia ciała i utrzymania równowagi. Przykładowo osoba z chorobą lokomocyjną czuje się, jakby siedziała w fotelu a w rzeczywistości porusza się samochodem.
Zaburzenia odczuwania ruchu ciała przez różne zmysły (nie tylko zmysł równowagi, ale i wzroku, słuchu, dotyku) powodują nieprzyjemne objawy w trakcie podróży [1], [2].
Objawy choroby lokomocyjnej
Jak objawia się choroba lokomocyjna? Do jej najczęstszych objawów należą:
- szum w uszach,
- zaburzenia słuchu,
- ból głowy,
- wzmożona potliwość,
- ziewanie,
- bladość skóry,
- nudności lub wymioty,
- zawroty głowy.
Charakterystyczne dla kinetozy jest ustąpienie objawów po zakończeniu podróży (choć jeszcze przy wychodzeniu z pojazdu mogą pojawić się trudności, dlatego warto zachować ostrożność). W związku z tym, że mają charakter przemijający i nie stanowią poważnego zagrożenia dla zdrowia nie wymagają pilnej konsultacji z lekarzem [1], [2].
Choć pilna wizyta u lekarza nie jest zazwyczaj konieczna, to nie warto lekceważyć objawów choroby lokomocyjnej. Wzmożona potliwość i wymioty mogą doprowadzić do odwodnienia organizmu. Z kolei bóle i zawroty głowy, a także dolegliwości ze strony układu pokarmowego zniechęcają do spożywania pokarmów. Tym samym organizm staje się odwodniony i wycieńczony, a dalsza podróż samochodem (lub innym środkiem transportu) jest utrudniona lub wręcz niemożliwa.
Leczenie choroby lokomocyjnej
Przed podróżą można zastosować metody niefarmakologiczne, które zmniejszają ryzyko wystąpienia objawów choroby lokomocyjnej (patrz niżej). Oprócz opisanych poniżej metod niefarmakologicznych można wspomóc się preparatami przeciwwymiotnymi dostępnymi w aptece. W ich składzie znajdują się substancje przeciwhistaminowe (np. prometazyna), które wykazują działanie: przeciwuczuleniowe, przeciwwymiotne i uspokajające. Zaleca się, aby przyjąć je około 30 minut przed planowaną podróżą [1], [2].
Preparaty przeciwwymiotne stosowane na chorobę lokomocyjną są dostępne w różnych postaciach. W przypadku dzieci dobrze mogą sprawdzić się leki przeciwwymiotne lub suplementy diety w postaci pastylek do ssania.
Aby złagodzić objawy choroby lokomocyjnej można sięgnąć również po zioła. W przypadku nudności i wymiotów stosuje się m.in. imbir, który ma działanie przeciwzapalne i przeciwwymiotne [3].
Jak skorzystać z cennych właściwości imbiru? Jeszcze przed podróżą można przygotować domowy napar imbirowy (np. z dodatkiem miodu i cytryny). Wystarczy przygotować około 5 g imbiru (świeżo startego lub posiekanego), sok wyciśnięty z 1 cytryny, 1 łyżeczkę miodu i 400 ml gorącej wody. Następnie umieścić imbir w zaparzaczu do herbaty, zalać go gorącą wodą, a później do lekko przestudzonego naparu dodać sok z cytryny oraz miód.
Jednak są też szybsze sposoby, które dobrze sprawdzają się podczas intensywnych przygotowań do podróży. Alternatywą dla domowego naparu z imbiru są preparaty ziołowe w postaci kropli. Niektóre z nich zawierają również inne zioła o korzystnych właściwościach (np. rumianek, który wykazuje łagodne działanie uspokajające i przeciwzapalne).
Jeśli nie ma czasu na obieranie, krojenie i gotowanie korzenia imbiru można skorzystać również z gotowych herbatek ziołowych. W przypadku małych dzieci (lub osób, które nie lubią smaku naparu lub kropli z imbiru) dobrze sprawdzają się również cukierki z dodatkiem ekstraktów ziołowych i witaminy C.
W przypadku wystąpienia wymiotów i/lub wzmożonej potliwości należy zadbać również o odpowiednie nawodnienie organizmu i utrzymanie równowagi wodno-elektrolitowej. W przeciwnym razie może dojść do nasilenia bólu głowy, a także wystąpienia innych dolegliwości (np. wzmożonego pragnienia, suchości w ustach, przyspieszonej pracy serca). Jak dbać o odpowiednie nawodnienie i równowagę wodno-elektrolitową? Po pierwsze należy pamiętać o regularnym piciu płynów (najlepiej średniozmineralizowanej wody mineralnej bez gazu). Po drugie można wspomóc się elektrolitami, które zawierają m.in. sód, potas, witaminę C. W sprzedaży dostępne są elektrolity w formie tabletek musujących o owocowym smaku. Podczas podróży można wrzucić taką tabletkę do butelki z wodą i podawać dziecku do picia (przy czym trzeba sprawdzić, od jakiego wieku można je podawać) [1], [2].
Jak zapobiegać chorobie lokomocyjnej?
Na ten moment nie istnieją metody, które w 100% zapobiegają objawom choroby lokomocyjnej. Jednak znane są sposoby na ich złagodzenie. Osobom cierpiącym na chorobę lokomocyjną zaleca się sposoby, które pozwalają złagodzić objawy choroby lokomocyjnej, takie jak:
- siadanie przodem do kierunku jazdy, z dala od kół pojazdu;
- włączenie klimatyzacji lub wybieranie miejsca przy oknie, które można uchylić;
- unikanie grania na telefonie i czytania w trakcie jazdy;
- robienie postojów z możliwością wyjścia na świeże powietrze;
- wybieranie podróży pociągiem, jeśli jest to możliwe;
- stosowanie zimnych okładów na czoło i kark;
- unikanie patrzenia w jedną stronę przez długi czas;
- wpatrywanie się w obiekty poruszające się za szybą pojazdu;
- zjedzenie lekkiego posiłku około godzinę przed podróżą;
- unikanie ciężkostrawnych posiłków w trakcie podróży (lepszym wyborem od dań typu fast-food będą lekkie posiłki lub przekąski przygotowane w domu);
- stosowanie opasek uciskowych na nadgarstek;
Oprócz powyższych metod można wspomóc się wypiciem naparu z imbiru przed podróżą lub zażyciem leku (bądź suplementu diety) na chorobę lokomocyjną. Jeśli podróż trwa dłużej niż działanie środka, można łyknąć drugą tabletkę – jednak wcześniej należy zapoznać się z zaleceniami dotyczącymi dawkowania [3].
Przypisy
[1] Leung, A. K., Hon, K. L. Motion sickness: an overview. Drugs in context, 2019, 8.
[2] Zhang, L. L., Wang, J. Q., Qi, R. R. et al. Motion Sickness: Current Knowledge and Recent Advance. CNS neuroscience & therapeutics, 2016, 22(1), 15–24.
[3] PL Palatty, R. Haniadka, B. Valder, R. et al. Ginger in the Prevention of Nausea and Vomiting: A Review”, Crit Rev Food Sci Nutr 2013, 53, 7, 659-66