Hormony tarczycy mają istotny wpływ na przebieg procesów metabolicznych, proces rozwoju i wzrostu organizmu, pracę serca, termoregulację, cykl miesiączkowy i motorykę przewodu pokarmowego. Są bardzo ważne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jednak ich nadmiar może być równie szkodliwy co niedobór. Jednym ze schorzeń, w którego przebiegu obserwuje się nadmiar hormonów tarczycy (trójjodotyroniny i tyroksyny), jest choroba Gravesa-Basedowa. Jakie są jej przyczyny i objawy? W jaki sposób się ją leczy?
Czym jest choroba Gravesa-Basedowa?
Choroba Gravesa-Basedowa (ChGB) ma charakter autoimmunologiczny. W skrócie oznacza to, że układ immunologiczny zaczyna atakować komórki własnego organizmu. W przypadku ChGB autoantygenem jest receptor TSH. Jego stymulowanie przez przeciwciała anty-TSHR prowadzi do wzmożonego wydzielania hormonów tarczycy.
U osoby chorej dochodzi do wzrostu tarczycy i rozwoju jej unaczynienia. Pojawiają się objawy charakterystyczne dla nadczynności tego narządu m.in. orbitopatia tarczycowa [1, 2].
Przyczyny choroby Gravesa-Basedowa
Dokładne przyczyny choroby Gravesa-Basedowa nie są znane. Wiadomo, że pojawienie się przeciwciał anty-TSHR wynika z zaburzeń pracy układu immunologicznego. Przypuszcza się, że wynikają one ze współdziałania czynników zewnątrz- i wewnątrzpochodnych, takich jak:
uwarunkowania genetyczne,
nałogowe palenie tytoniu,
duże spożycie jodu,
stres (zaobserwowano, że ryzyko wystąpienia choroby Gravesa-Basedowa jest większe u osób, które doznały silnego urazu psychicznego),
estrogeny [1, 2].
Objawy choroby Gravesa-Basedowa
U osób z chorobą Gravesa-Basedowa występują objawy związane z nadczynnością tarczycy. Należą do nich m.in.:
wzmożona potliwość,
nietolerancja ciepła,
osłabienie,
przyspieszona czynność serca,
wzrost ciśnienia tętniczego krwi,
częste wypróżnienia,
niepokój i drażliwość,
szybko przetłuszczające się włosy,
powiększenie obwodu szyi w wyniku powstawania wola,
nadmierna męczliwość.
Bardzo charakterystycznym objawem jest również orbitopatia. Jest to zespół objawów ocznych spowodowanych immunologicznym zapaleniem tkanek miękkich oczodołu. Do objawów orbitopatii należą m.in. łzawienie, pieczenie i swędzenie oczu, ból gałek ocznych, zaczerwienienie spojówek, wytrzeszcz gałek ocznych i podwójne widzenie.
Objawy oczne pojawiają się razem z tymi, które wynikają z nadczynności tarczycy. W niektórych przypadkach mogą wystąpić nieco później (w ciągu 18 miesięcy). Rzadko są jedynym objawem choroby Gravesa-Basedowa [1, 2].
Leczenie choroby Gravesa-Basedowa
Objawy nadczynności tarczycy i charakterystyczny wytrzeszcz gałek ocznych pozwalają podejrzewać ChGB już na podstawie obrazu klinicznego. Jednak w celu postawienia diagnozy konieczne jest wykonanie badań – przede wszystkim oznaczenia poziomu TSH.
Oprócz poziomu TSH bada się poziomy wolnych hormonów (trójjodotyroniny i tyroksyny), które zazwyczaj są podwyższone. Konieczne jest także oznaczenie miana przeciwciał anty-TSHR.
Lekarz może zdecydować również o konieczności wykonania innych badań np. USG tarczycy. Badanie obrazowe pozwala stwierdzić czy tarczyca jest powiększona, a także czy pojawiły się guzki. Oprócz USG wykonuje się także rezonans magnetyczny i tomografię komputerową, aby ocenić m.in. zwłóknienie mięśni gałki ocznej czy pogrubienie mięśni zewnętrznych gałki ocznej.
Jak wygląda leczenie po zdiagnozowaniu choroby Gravesa-Basedowa? W leczeniu ChGB wykorzystuje się leki zalecane przy nadczynności tarczycy (np. tiamazol). Leczenie farmakologiczne ma na celu uzyskanie remisji immunologicznej. Zazwyczaj trwa 18 miesięcy.
W niektórych przypadkach podawanie leków nie przynosi pożądanych efektów. Jeśli leczenie farmakologiczne nie pomaga, lekarz może zdecydować o konieczności wdrożenia leczenia operacyjnego.
Osoba z chorobą Gravesa-Basedowa powinna być pod stałą opieką endokrynologa. Nawet po osiągnięciu stanu eutyreozy (czyli stanu równowagi hormonalnej).
Szybkie podjęcie leczenia i regularne kontrole lekarskie są bardzo ważne, ponieważ nieleczona choroba może prowadzić do przełomu tarczycowego. Stanowi on zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia [1, 2].
Przypisy
[1] https://www.mp.pl/pacjent/endokrynologia/choroby/294796,choroba-gravesa-i-basedowa-przyczyny-objawy-dieta-i-leczenie
[2] https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.9.2.1
