Zespół Cushinga, znany także jako choroba Cushinga, wziął swoją nazwę od Harveya Cushinga, który w 1912 roku był jednym z pierwszych lekarzy opisujących pacjenta cierpiącego na nadmierną ilością glikokortykoidów. Zespół Cushinga lub hiperkortyzolizm występuje z powodu patologicznie wysokiego poziomu hormonu – kortyzolu. Podłoże tego schorzenia może być endo- lub egzogenne.
Objawy zespołu Cushinga
Najczęstsze objawy tego stanu to:
- przybranie na wadze
- depozyty tłuszczowe (miejsca nagromadzenia tkanki tłuszczowej), zwłaszcza w środkowej części twarzy (powodujące okrągłą, księżycowatą twarz) oraz między ramionami i górną częścią pleców (tzw. bawoli kark)
- fioletowe rozstępy na piersiach, ramionach, brzuchu i udach
- przerzedzenie skóry, która łatwo ulega siniakom
- wolno gojące się urazy skóry
- trądzik
- zmęczenie
- słabe mięśnie
Oprócz typowych objawów wymienionych powyżej istnieją także inne, które czasami można zaobserwować u osób z zespołem Cushinga. Mogą to być:
- wysoki poziom cukru we krwi
- zwiększone pragnienie
- zwiększone oddawanie moczu
- osteoporoza
- wysokie ciśnienie krwi (nadciśnienie)
- ból głowy
- wahania nastroju
- lęk
- drażliwość
- depresja
- zwiększona częstość infekcji
Choroba Cushinga – przyczyny
Zespół Cushinga jest spowodowany nadmiarem hormonu kortyzolu produkowanego przez nadnercza. Bierze on udział w wielu procesach w organizmie:
- regulacja ciśnienia krwi i układu krążenia
- zmniejszenie odpowiedzi zapalnej układu odpornościowego
- przekształcanie węglowodanów, tłuszczów i białek w energię
- równoważenie działania insuliny
- reagowanie na stres
Organizm może wytwarzać wysoki poziom kortyzolu z różnych powodów:
- wysoki poziom stresu, w tym stres związany z chorobą, operacją, urazem lub ciążą, zwłaszcza w ostatnim trymestrze
- trening sportowy
- niedożywienie
- alkoholizm
- depresja lub wysoki poziom stresu emocjonalnego
Kortykosteroidy
Najczęstszą przyczyną zespołu Cushinga jest stosowanie przez długi czas leków kortykosteroidowych (takich jak prednizon) w dużych dawkach.
Nowotwory
Kilka rodzajów nowotworów może również prowadzić do zwiększonej produkcji kortyzolu. Niektóre z nich to:
- guzy przysadki mózgowej
- guzy ektopowe
- guz nadnerczy
Czynniki ryzyka zespołu Cushinga
Głównym czynnikiem ryzyka rozwoju zespołu Cushinga jest przyjmowanie dużych dawek kortykosteroidów przez długi czas.
Inne czynniki ryzyka mogą obejmować:
- cukrzycę typu 2, która nie jest odpowiednio leczona
- wysokie ciśnienie krwi
- otyłość
Leczenie zespołu Cushinga
Ogólnym celem leczenia zespołu Cushinga jest obniżenie poziomu kortyzolu w organizmie. Istnieje wiele metod terapeutycznych, jednak ich wybór zależy przede wszystkim od przyczyny.
Niektóre leki zmniejszają produkcję kortyzolu w nadnerczach lub produkcję ACTH w przysadce mózgowej. Inne blokują działanie kortyzolu na tkanki.
Diagnozowanie zespołu Cushinga
Badania pomagające ustalić przyczynę mogą obejmować:
- Badanie kortyzolu w moczu: w tym teście zostaniesz poproszony o zbieranie moczu przez okres 24 godzin. Następnie zbadany zostanie w nim poziom kortyzolu.
- Pomiar kortyzolu w ślinie: u osób bez zespołu Cushinga poziom kortyzolu spada wieczorem. Ten test mierzy poziom kortyzolu w próbce śliny, która została pobrana późno w nocy, aby sprawdzić, czy poziom kortyzolu jest podwyższony.
- Test hamowania deksametazonem: w tym teście otrzymasz dawkę deksametazonu późnym wieczorem. Twoja krew będzie rano badana pod kątem poziomu kortyzolu. Zwykle deksametazon powoduje spadek poziomu kortyzolu. Jeśli masz zespół Cushinga, tak się nie stanie.
