Bruceloza to przewlekła i zakaźna choroba bakteryjna występująca u ludzi i zwierząt, znana jeszcze przed naszą erą. Spowodowana jest najczęściej spożyciem niepasteryzowanego mleka lub niedogotowanego mięsa zakażonych zwierząt lub bliskim kontaktem z ich wydzielinami.
U człowieka bakteriami powodującymi chorobę są Brucella melitensis, Brucella suis, Brucella abortus i Brucella canis. Choroba ta znana jest pod wieloma nazwami: gorączka maltańska, choroba Banga, gorączka falująca, gorączka kozia, gorączka skalna, gorączka gibraltarska, gorączka Rio Grande.
Bruceloza u ludzi jest zwykle związana ze spożyciem niepasteryzowanego mleka i miękkich serów wykonanych z mleka zakażonych zwierząt - głównie kóz zakażonych B. melitensis – oraz z zawodowym narażeniem pracowników laboratoriów, weterynarzy i pracowników rzeźni. Niektóre szczepionki stosowane u zwierząt hodowlanych, w szczególności szczep B. abortus 19, również powodują choroby u ludzi, jeśli zostaną przypadkowo wstrzyknięte. Bruceloza wywołuje niestałe gorączki, poronienia, pocenie się, osłabienie, anemię, bóle głowy, depresję oraz bóle mięśniowe i cielesne. Inne szczepy, B. suis i B. canis, powodują infekcję odpowiednio u świń i psów.
Bruceloza – objawy
Objawy brucelozy są podobne do tych, które towarzyszą wielu innym chorobom przebiegającym z gorączką, ale z naciskiem na bóle mięśni i nocne poty. Czas trwania choroby może wynosić od kilku tygodni do wielu miesięcy, a nawet lat.
W pierwszym stadium choroby dochodzi do bakteriemii, która prowadzi do klasycznej triady falującej gorączki, pocenia się (często z charakterystycznym nieprzyjemnym zapachem, czasem porównywalnym do mokrego siana) oraz migrujących bólów stawów i mięśni. W badaniach laboratoryjnych diagnozuje się małą liczbę białych i czerwonych krwinek, podwyższenie aktywności enzymów wątrobowych, takich jak aminotransferaza asparaginianowa i aminotransferaza alaninowa. Objawy żołądkowo-jelitowe występują w 70% przypadków i obejmują nudności, wymioty, zmniejszenie apetytu, niezamierzoną utratę wagi, bóle brzucha, zaparcia, biegunkę, powiększenie wątroby, zapalenie wątroby, ropień wątroby oraz powiększoną śledzionę.
W ostrej fazie brucelozy początek objawów jest nagły. Występują gorączka, dreszcze, ogólne osłabienie, bóle głowy, mięśni, stawów, jąder, zlewne poty, nudności, wymioty czy biegunka. Mogą wystąpić także objawy neurologiczne czy dermatologiczne.
Konsekwencje zakażenia Brucella są bardzo zróżnicowane i mogą obejmować zapalenie stawów, zapalenie stawów kręgosłupa, trombocytopenię, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie błony naczyniowej oka, zapalenie nerwu wzrokowego, zapalenie wsierdzia i różne zaburzenia neurologiczne określane łącznie jako neurobruceloza.
Diagnostyka
W rozpoznaniu choroby wykorzystuje się zwykle wywiad epidemiologiczny i badania serologiczne:
- odczyn aglutynacji Wrighta
- odczyn skórno-alergiczny Burneta
- odczyn wiązania dopełniacza.
Choroba ta ze względu na swoje podobieństwo do malarii oraz występowanie w rejonach tropikalnych bywa z nią często mylona, dlatego szczególnie ważna jest wnikliwa diagnostyka porównawcza.
Profilaktyka
Głównym sposobem zapobiegania brucelozie jest stosowanie rygorystycznej higieny przy produkcji surowych produktów mlecznych lub pasteryzacja całego mleka spożywanego przez ludzi w niezmienionej postaci lub jako produkt. W zapobieganiu kluczową rolę odgrywa również kontrola rezerwuaru zwierzęcego. Obecnie mechanizm przenoszenia się brucelozy z człowieka na człowieka nie jest znany, nie odkryto także szczepionki do użytku wśród ludzi.
Leczenie brucelozy
W leczeniu brucelozy stosuje się określone schematy antybiotyków, najczęściej łączone, co pomaga zapobiegać nawrotom. Antybiotykami skutecznymi w terapii są tetracykliny, ryfampicyna oraz aminoglikozydy. Kluczowe jest również podawanie leków przeciwgorączkowych i przeciwbólowych. Wskazany jest odpoczynek. Po przebyciu i wyleczeniu brucelozy zaleca się okresowe badania kontrolne monitorujące ewentualne powikłania choroby.
