Borelioza, choroba z Lyme, czy krętokowica kleszczowa – wszystkie te określenia oznaczają tę samą jednostkę chorobową. Temat boreliozy powraca każdego roku. Niestety jak na razie pozostajemy bezsilni wobec choroby – skutecznej szczepionki jak dotąd nie stworzono.
Borelioza - objawy
Objawy, które towarzyszą boreliozie nie zawsze są jednoznaczne. Często brak charakterystycznych symptomów powoduje, że postawienie rozpoznania ulega znacznemu wydłużeniu. Borelioza może przebiegać w sposób przewlekły.
Należy zauważyć, że samo ukąszenie kleszcza nie powoduje wystąpienia boreliozy. Czynnikiem etiologicznym jest bakteria gram ujemna – Borrelia burgdorferi, której kleszcz może być nosicielem. Kluczowe jest słowo „może”, ponieważ nie każdy kleszcz jest nosicielem wspomnianej bakterii. Należy także zauważyć, ze borelioza nie jest schorzeniem, którym możemy się zarazić od drugiego człowieka.
Postawienie właściwego rozpoznania jest o tyle utrudnione, że bardzo często borelioza nie przebiega w jednym uogólnionym schemacie. Zasadniczo choroba powinna przebiegać w trzech stadiach – wczesnym, uogólnionym oraz późnym. U niektórych osób borelioza może być bezobjawowa.
Jednym z symptomów o których należy wspomnieć, jest zmiana skórna o nazwie „rumień wędrujący”. Może się pojawić nawet w kilka tygodni po ukąszeniu kleszcza. Warto jednak zauważyć, że rumień wędrujący nie zawsze występuje i borelioza może rozwijać się z organizmie człowieka bez zmian skórnych.
Stadium drugie (lub uogólnione) jest wynikiem występowania zmian w konkretnych narządach – na przykład stawach, układzie krążenia, czy w układzie nerwowym.
Borelioza - objawy neurologiczne
Ciężko jednoznacznie stwierdzić, które objawy boreliozy są najbardziej dokuczliwe – mogą to być zarówno dolegliwości ze strony układu krążenia jak i narządu ruchu.
Objawy neurologiczne są związane z tak zwanymi objawami oponowymi, które wynikają z zapalenia opon mózgowo – rzdzeniowych, do czego może dojść w przebiegu boreliozy. Kolejne objawy obejmują mało charakterystyczne symptomy takie jak ból głowy, czy gorączka – dolegliwości tego typu mogą przecież wystąpić w przebiegu większości infekcji. Nieprawidłowości ze strony układu nerwowego mogą objawiać się porażeniem nerwu twarzowego – jednostronnym lub obustronnym. Oczywiście nerw twarzowy nie jest jednym, który może przestać prawidłowo funkcjonować w przypadku zaburzeń neurologicznych. Wiele objawów może przebiegać w sposób przewlekły.
Borelioza - diagnostyka
Pojawienie się charakterystycznych zmian skórnych przybliża do postawienia rozpoznania boreliozy. Oprócz zmian widocznych „gołym okiem” w diagnostyce boreliozy przydatne są także badania laboratoryjne, które polegają na oznaczeniu przeciwciał skierowanych przeciwko antygenom krętków. Przeciwciała oznaczane są w klasie IgG oraz IgM. Wykorzystywaną metodą są testy ELISA oraz Western blot. Klasy przeciwciał pojawiają się w różnym czasie od ukąszenia przez kleszcza, który był zakażony krętkami Borrelia burgdorferi. (IgM występują w organizmie człowieka około 2 tygodnie od ukąszenia, a IgG występują po 3 – 6 tygodniach).
Leczenie boreliozy
Postawienie rozpoznania boreliozy wymaga wdrożenia odpowiedniego leczenia. Sytuacji nie ułatwia fakt, że borelioza niejednokrotnie przebiega w sposób atypowy. Jednak wystąpienie zmiany skórnej – rumienia wędrującego – jest wskazaniem do podania antybiotyku (na przykład preparatów, których składnikiem jest amoksycylina lub doksycyklina). Warto jednak pamiętać, że rumień nie zawsze występuje, w związku z czym wprowadzenie leczenia zostaje opóźnione przez „nieklasyczny” przebieg schorzenia. Obecnie nie jest zalecane profilaktyczne podanie antybiotyku w przypadku ukąszenia przez kleszcza.
Pojawienie się rumienia wędrującego nie wymaga pobytu w szpitalu. Ciężkie postaci choroby wymagają z kolei działań prowadzonych w ramach pobytu w szpitalu. Pomimo tego, że zmiana na skórze niejednokrotnie jest niewielkich rozmiarów, to antybiotykoterapia trwa nawet miesiąc.
Borelioza – usuwanie kleszcza
Oczywiście ukąszenie kleszcza oraz zauważenie go w powierzchni skóry wymaga natychmiastowego podjęcia działań. Kleszcza można usunąć samemu – znacznym ułatwieniem są specjalistyczne pompki, lassa, czy też pęsety. Pozbycie się kleszcza należy wykonać ostrożnie oraz delikatnie, tak aby nie pozostawić żadnej jego części pod powierzchnią skóry.
Bezwględnie nie wolno smarować kleszcza kremami, spirytusem, czy benzyną! Takie działania mogą spowodować przemieszczenie się płynów ustrojowych kleszcza do organizmu człowieka – pamiętajmy, że w jego wydzielinach mogą być obecne bakterie Borrelia burgdorferi prowadzące do rozwoju boreliozy.