Astma oskrzelowa (nazywana również dychawicą wysiłkową) jest przewlekłą chorobą dróg oddechowych, która objawia się głównie kaszlem i dusznościami. Jej rzadką odmianą jest astma wysiłkowa. Co to za choroba? Jakie są jej przyczyny, objawy, metody diagnostyki i leczenia?
Czym jest astma wysiłkowa?
Astma to heterogenna choroba, która charakteryzuje się przewlekłym zapaleniem dróg oddechowych. Ze względu na przyczynę dzieli się na alergiczną i niealergiczną. Druga z wymienionych zazwyczaj występuje u osób dorosłych. Często ma postępujący przebieg i daje ujemne wyniki testów skórnych.
Astma wysiłkowa jest rzadką odmianą astmy. Diagnozuje się ją głównie u dzieci i nastolatków. Charakteryzuje się występowaniem objawów dychawicy w trakcie lub po zakończeniu aktywności fizycznej (zdarza się, że niepokojące objawy pojawiają się nawet po kilku godzinach) [1].
Przyczyny astmy wysiłkowej
Jakie są przyczyny astmy wysiłkowej? Nie są one do końca znane. Wiadomo, że podczas wysiłku fizycznego dochodzi do gwałtownego wzrostu oddechu i tym samym szybkiego przepływu powietrza przez drogi oddechowe. Intensywne oddychanie przez nos i usta może doprowadzić do tego, że powietrze nie zdąży ogrzać się w jamie nosowej. Szybko przejdzie do dolnych dróg oddechowych, powodując obrzęk oskrzeli.
Dokładne przyczyny astmy wysiłkowej nie są znane. Jednak wiadomo, jakie czynniki zwiększają ryzyko zachorowania na dychawicę, w której przebiegu może dojść do skurczu oskrzeli podczas lub po wysiłku fizycznym. Wśród czynników ryzyka wymienia się m.in.:
- zanieczyszczenie powietrza,
- dym papierosowy,
- wilgoć,
- uwarunkowania genetyczne.
Objawy astmy wysiłkowej
Astma wysiłkowa daje podobne objawy do dychawicy oskrzelowej. U chorego pojawiają się niepokojące dolegliwości, takie jak:
- świszczący oddech,
- uczucie ciężkości w klatce piersiowej,
- napady kaszlu,
- uczucie duszności.
Oprócz objawów typu świszczący oddech, uczucie duszności i ciężkości w klatce piersiowej czy napadu kaszlu dochodzi do spadku wydolności fizycznej. Zazwyczaj uniemożliwia on kontynuowanie aktywności fizycznej.
Objawy mogą pojawić się już w trakcie wysiłku fizycznego lub dopiero po jego zakończeniu. Zdarza się, że ujawniają się dopiero po upływie czterech godzin od treningu. Prawdopodobieństwo ich wystąpienia rośnie wraz z występowaniem różnych czynników. Częstsze i bardziej nasilone objawy obserwuje się u osób, które są narażone na zanieczyszczenia powietrza czy pyłki roślinne w trakcie wysiłku fizycznego [1].
Leczenie astmy wysiłkowej
Astma wysiłkowa zazwyczaj pojawia się w wyniku już występującej dychawicy oskrzelowej. Jak diagnozuje się tę chorobę? Diagnostyką zajmuje się lekarz pulmonolog, który przeprowadza szczegółowy wywiad lekarski, a także zleca odpowiednie badania. W celu wykrycia astmy kieruje pacjenta na:
- spirometrię, która pozwala ocenić objętość i pojemność płuc, a także stwierdzić, jak przebiega przepływ powietrza w oskrzelach i płucach;
- monitorowanie szczytowego przepływu wydechowego – PEF (może odbywać się ono w warunkach domowych z wykorzystaniem pikflometru) [2];
- ocenę natężonej pojemności życiowej (FVC) i ocenę natężonej objętości wydechowej pierwszosekundowej (FEV1);
W celu wykluczenia astmy o podłożu alergicznym lekarz może skierować pacjenta również na testy alergiczne. Co więcej, jeśli podejrzewana jest astma wysiłkowa, specjalista zleca próbę wysiłkową.
Podstawą leczenia astmy wysiłkowej jest unikanie czynników, które mogą ją wywoływać. Przy czym nie oznacza to, że chory musi całkowicie zrezygnować z aktywności fizycznej. Jeśli chce uprawiać sport, powinien pamiętać o dobrym przygotowaniu do treningu i stopniowaniu jego intensywności. Ponadto zaleca się, aby unikał wysiłku fizycznego przy zbyt niskiej lub wysokiej temperaturze.
W niektórych przypadkach lekarz może zalecić farmakoterapię. Przy astmie wysiłkowej zazwyczaj stosuje się doraźne przyjmowanie leków np. glikokortykosteroidów przed treningiem [1].
Warto pamiętać też o tym, że jednym z elementów leczenia astmy jest odpowiednio zbilansowana dieta. Zaleca się, aby pojawiły się w niej źródła witaminy D, kwasów omega-3, a także błonnika pokarmowego [3].
