Choroba zwyrodnieniowa stawów (inaczej – artroza) jest najczęstszą przewlekłą chorobą stawów.
Staw to miejsce, w którym spotykają się dwie kości. Końce tych kości pokryte są ochronną tkanką zwaną chrząstką. W przypadku choroby zwyrodnieniowej stawów chrząstka pęka, powodując ocieranie się kości w stawie. Może to powodować ból, sztywność i inne objawy.
Choroba zwyrodnieniowa stawów występuje najczęściej u osób starszych, chociaż może wystąpić u osób dorosłych w każdym wieku.
Przyczyny powstawania choroby zwyrodnieniowej stawów
Choroba zwyrodnieniowa stawów jest spowodowana uszkodzeniem stawów. Uszkodzenia te mogą kumulować się w czasie, dlatego wiek jest jednym z głównych czynników ryzyka prowadzących do choroby zwyrodnieniowej stawów.
Inne przyczyny uszkodzenia stawów obejmują przeszłe urazy, takie jak:
- uszkodzona chrząstka
- zwichnięte stawy
- urazy więzadeł.
Obejmują również wady rozwojowe stawów, otyłość i złą postawę ciała. Niektóre czynniki ryzyka, takie jak historia rodziny i płeć, zwiększają ryzyko wystąpienia choroby.
Choroba zwyrodnieniowa stawów a chrząstka
Chrząstka to twarda, gumowata substancja, która jest elastyczna i bardziej miękka niż kość. Jej zadaniem jest ochrona końców kości w stawie i umożliwienie im swobodnego poruszania się względem siebie.
Kiedy następuje pęknięcie chrząstki stawowej, powierzchnie kości z powodu tarcia stają się szorstkie. Może to powodować ból w stawie i podrażnienie otaczających tkanek. Uszkodzona chrząstka nie ulega naprawie, ponieważ nie zawiera żadnych naczyń krwionośnych.
Gdy chrząstka całkowicie się zużyje, amortyzujący bufor, który zapewnia, znika, umożliwiając kontakt kości z kością. Może to powodować silny ból i inne objawy związane z chorobą zwyrodnieniową stawów.
Objawy artrozy
Artroza może wystąpić w każdym stawie. Najczęściej jednak dotknięte obszary ciała obejmują:
- ręce
- stawy palców
- kolana
- biodra
- kręgosłup, zwykle szyjny i lędźwiowy.
Do najczęstszych objawów choroby zwyrodnieniowej stawów należą:
- ból
- tkliwość (dyskomfort podczas uciskania danego obszaru)
- sztywność
- stan zapalny.
Gdy choroba zwyrodnieniowa stawów staje się bardziej zaawansowana, ból z nią związany może stać się intensywniejszy. Z biegiem czasu może również wystąpić obrzęk stawu i okolic.
Ciężka artroza
Choroba zwyrodnieniowa stawów to stan postępujący, składający się z pięciu etapów – od 0 do 4. Pierwszy etap (0) reprezentuje normalny staw. Etap 4. to ciężka choroba zwyrodnieniowa stawów. Nie każdy pacjent z chorobą zwyrodnieniową stawów przechodzi aż do tego etapu. Stan często stabilizuje się na długo przed jego osiągnięciem.
Osoby z ciężką chorobą zwyrodnieniową stawów cierpią na rozległą lub całkowitą utratę chrząstki w jednym lub kilku stawach. Związane z tym tarcie kości o kości może powodować poważne objawy, takie jak:
- Zwiększony obrzęk i stan zapalny. Ilość mazi stawowej w stawie może się zwiększyć. Zwykle ten płyn pomaga zmniejszyć tarcie podczas ruchu. Jednak w większych ilościach może powodować obrzęk stawów. Fragmenty odłamanej chrząstki mogą również unosić się w mazi stawowej, zwiększając ból i obrzęk.
- Zwiększony ból. Pacjent może odczuwać ból podczas normalnej aktywności, ale także w spoczynku. W miarę upływu dnia może odczuwać wzrost poziomu bólu lub większy obrzęk stawów.
- Zmniejszony zakres ruchu. Chory może również nie być w stanie się poruszać, a zakres ruchu w stawie może być ograniczony z powodu sztywności lub bólu.
- Niestabilność stawów
- Inne objawy. W miarę zużywania się stawu mogą również wystąpić: osłabienie mięśni, ostrogi kostne i deformacja stawu.
Uszkodzenie stawów spowodowane ciężką chorobą zwyrodnieniową jest nieodwracalne, ale leczenie może pomóc złagodzić objawy.
Diagnostyka choroby zwyrodnieniowej stawów
Artroza jest często wolno rozwijającą się chorobą, która może być trudna do zdiagnozowania, dopóki nie zacznie powodować bolesnych lub obniżających jakość życia objawów. Wczesna choroba zwyrodnieniowa stawów jest często diagnozowana po wypadku lub innym incydencie wymagającym prześwietlenia rentgenowskiego.
Oprócz zdjęć rentgenowskich lekarz może zlecić badanie rezonansem magnetycznym. Ta metoda obrazowania wykorzystuje fale radiowe i pole magnetyczne do tworzenia obrazów kości i tkanek miękkich.
Pozostałe testy diagnostyczne obejmują badanie krwi, aby wykluczyć inne stany powodujące ból stawów, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów. Analiza płynu stawowego może być również wykorzystana do ustalenia, czy dna moczanowa lub infekcja są podstawową przyczyną zapalenia.
Artroza – leczenie
Leczenie artrozy koncentruje się na leczeniu objawów. Rodzaj leczenia będzie w dużej mierze zależał od nasilenia objawów i ich lokalizacji. Często zmiana stylu życia, leki dostępne bez recepty i domowe środki zaradcze wystarczą, aby złagodzić ból, sztywność i obrzęk.
Domowe zabiegi i zmiany stylu życia obejmują:
Ćwiczenia
Aktywność fizyczna wzmacnia mięśnie wokół stawów i może pomóc złagodzić sztywność. Zaleca się co najmniej 20–30 minut aktywności fizycznej, przynajmniej co drugi dzień. Wybierz delikatne czynności o niewielkim nasileniu, takie jak spacery lub pływanie. Joga również może poprawić elastyczność stawów i pomóc w radzeniu sobie z bólem.
Utrata zbędnych kilogramów
Nadwaga może obciążać stawy i powodować ból. Pozbywanie się nadmiaru kilogramów pomaga złagodzić to obciążenie i zmniejszyć ból. Adekwatna masa ciała może również zmniejszyć ryzyko innych problemów zdrowotnych, takich jak cukrzyca i choroby serca.
Leczenie farmakologiczne
Istnieje wiele różnych rodzajów leków na chorobę zwyrodnieniową stawów, które mogą pomóc złagodzić ból lub obrzęk:
- Doustne i miejscowe leki przeciwbólowe. Te produkty są dostępne jako tabletki, kremy, żele i plastry. Pomagają znieczulić obszar stawu i mogą przynieść ulgę w bólu, szczególnie w przypadku łagodnego bólu związanego z zapaleniem stawów, a przyjmowane doustnie znoszą ból, ale nie wpływają na obrzęk.
- NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne). NLPZ, takie jak ibuprofen czy naproksen, zmniejszają obrzęk i ból.
- Kortykosteroidy. Te leki na receptę są dostępne w postaci doustnej. Można je również podawać we wstrzyknięciu bezpośrednio do stawu.