Ankylostomoza, zwana również zakażeniem tęgoryjcem czy anemią górników, jest rzadką chorobą pasożytniczą wywoływaną przez tęgoryjce z rodzaju Ancylostoma. Choroba występuje najczęściej w wilgotnym, ciepłym klimacie. Do zakażenia dochodzi, gdy larwy przedostają się do organizmu – zwykle poprzez kontakt pękniętej skóry stóp z zanieczyszczoną glebą i przedostają się przez krwiobieg do płuc i jelit, gdzie zaczynają się rozmnażać. Tęgoryjce mogą powodować objawy, takie jak bezobjawowe zapalenie płuc. Objawy mogą się nasilać, gdy pasożyt występuje w dużych ilościach. Mogą także występować: biegunka, bóle brzucha, smoliste stolce – krwawe, zwykle spowodowane krwawieniem z jelit, niedokrwistość z niedoboru żelaza i niedożywienie.
Ankylostomoza – przyczyny
Choroba ankylostomoza jest wywoływana przez pasożyty tęgoryjca – najczęściej jednego z dwóch gatunków: tęgoryjca amerykańskiego lub tęgoryjca dwunastniczego. Choroba występuje w ciepłym klimacie – w cieplejszych krajach europejskich, w Afryce czy Ameryce Południowej i Azji.
Infekcja jest zwykle nabywana przez ludzi chodzących boso po zanieczyszczonej glebie, lecz także przez wypicie zanieczyszczonej larwami wody czy zjedzenie produktów spożywczych, które nie zostały odpowiednio umyte.
Wnikając w skórę, larwy tęgoryjca mogą wywołać reakcję alergiczną, świąd i miejscowy odczyn. Po przebiciu się przez skórę larwy dostają się do krwiobiegu i są przenoszone do płuc (jednak w przeciwieństwie do glist tęgoryjce zwykle nie wywołują zapalenia płuc). Larwy migrują z płuc w górę tchawicy, gdzie są połykane i przenoszone z powrotem do jelit.
Objawy zakażenia tęgoryjcem
Początkowe objawy są spowodowane samym procesem przenikania pasożyta wgłąb skóry. Pojawia się tu wspomniana reakcja alergiczna, miejscowy odczyn zapalny, świąd. Gdy larwy dostaną się już do organizmu gospodarza, pojawiają się niecharakterystyczne objawy ogólne, takie jak osłabienie, apatia.
Po dotarciu do jelit tęgoryjce powodują przewlekłe krwawienie i uszkodzenia ich błony śluzowej. To w konsekwencji przekłada się na bóle brzucha, biegunki, wymioty, zaburzenia gastryczne czy neurologiczne. Przewlekła utrata krwi prowadzi do niedokrwistości, postępującego osłabienia i wychudzenia. Niedokrwistość charakteryzuje się niską liczbą czerwonych krwinek, co w ciężkich przypadkach może przyczyniać się do niewydolności serca.
Rozpoznanie ankylostomozyM
Ankylostomozę zwykle rozpoznaje się na podstawie badania mikroskopowego pasożytów znalezionych w stolcu oraz oględzin skóry, oczu i wnętrzności pod kątem oznak infekcji. Jaja i larwy tęgoryjca można zidentyfikować mikroskopowo. Można również przeprowadzić badania laboratoryjne krwi. Tam z kolei jest możliwość, w przypadku zakażenia pasożytniczego, zaobserwowania podwyższonego miana eozynofili, a także niedokrwistości niedobarwliwej będącej rezultatem utraty krwi.
Leczenie ankylostomozy
Lekiem z wyboru w leczeniu zakażenia tęgoryjcem jest mebendazol – skuteczny w zwalczaniu obu gatunków tęgoryjców. Lek jest bardzo skuteczny, wymaga tylko jednej dawki i jest niedrogi.
Samo leczenie nie polega jednak jedynie na podaniu leków przeciwpasożytniczych. Pacjent powinien również otrzymywać suplementy diety poprawiające ogólny stan zdrowia, w szczególności bardzo ważna jest suplementacja żelaza. Żelazo jest ważnym składnikiem wielu układów enzymatycznych zaangażowanych w metabolizm energetyczny, syntezę DNA i detoksykację leków, a w szczególności pomaga kontrolować niedokrwistość.
W ciężkich przypadkach niedokrwistości może być konieczna transfuzja krwi. Lekkie infekcje są zwykle nieleczone na obszarach, w których zakażenie jest częste. Suplementy żelaza i dieta bogata w białko przyspieszą proces regeneracji.
Jak można zapobiegać infekcjom tęgoryjcem?
Ryzyko zarażenia tęgoryjcami można zmniejszyć poprzez:
- noszenie butów podczas spacerów na świeżym powietrzu, zwłaszcza w miejscach, w których w glebie może znajdować się kał;
- picie czystej, przegotowanej lub filtrowanej wody;
- dbałość o higienę osobistą;
- prawidłowe czyszczenie i obróbkę termiczną żywności;
- ćwiczenie prawidłowego mycia rąk.
Na obszarach, gdzie infekcje tęgoryjcem są powszechne, poprawa warunków sanitarnych może zmniejszyć liczbę infekcji. Obejmuje to stosowanie lepszych systemów odprowadzania ścieków i szerszą dostępność węzłów sanitarnych.