Życie z rozrusznikiem serca – o czym należy pamiętać?
Mięsień sercowy to jeden z najważniejszych organów w ciele człowieka. Zbudowany jest z czterech jam – dwóch komór serca oraz dwóch przedsionków. Jego prawidłowa czynność, tzw. rytm serca, u osoby dorosłej wynosi od 60 do 100 uderzeń na minutę. Stymulowana jest przez impulsy elektryczne generowane w węźle zatokowo-przedsionkowym – naturalnym rozruszniku serca.
Jeśli mięsień sercowy nie pracuje prawidłowo i dochodzi do zaburzeń w pracy naturalnego generatora impulsów elektrycznych, może się okazać, że niezbędne będzie wszczepienie rozrusznika serca. Zastępuje on całkowicie lub jedynie wspomaga fizjologiczną aktywność elektryczną serca. Sprawdź, jak działa sztuczny rozrusznik serca, jak wygląda proces implantacji oraz jakie są wskazania do wszczepienia stymulatora serca.
Z artykułu dowiesz się:
Rozrusznik serca – jak działa i jak wygląda zabieg wstawienia?
Bradykardia to rodzaj zaburzeń rytmu serca, związanych z jego spowolnieniem. Zwykle taki stan jest skutkiem zakłóceń w naturalnym wytwarzaniu impulsów elektrycznych w węźle zatokowo-przedsionkowym, położonym w prawym przedsionku serca. Przy niedostatecznej ilości pulsów, zwalnia tętno, a pacjent może odczuwać szereg dolegliwości, takich jak: zawroty głowy, drażliwość, problemy z koncentracją, czy znużenie. Jednym ze sposobów leczenia bradykardii jest implantacja sztucznego stymulatora serca – rozrusznika.
Jak działa rozrusznik serca?
Stymulator serca to niewielkie urządzenie automatyczne, zasilane baterią, którą należy wymieniać co ok. 5-15 lat. Ma wbudowany generator impulsów elektrycznych oraz elektrody – ich liczba zależy od stanu zdrowia i potrzeb pacjenta. Zadaniem rozrusznika jest wspomaganie pracy węzła zatokowo-przedsionkowego lub jego zastąpienie, poprzez generowanie impulsów elektrycznych, niezbędnych do prawidłowego działania serca.
Praca stymulatora dopasowuje się do naturalnego rytmu serca pacjenta i wysyła impulsy wtedy, gdy jest to konieczne. Wszelkie zaburzenia pracy mięśnia sercowego, aktywują rozrusznik, pozwalając uniknąć spowolnienia tętna i towarzyszących mu dolegliwości.
Rodzaje stymulatorów serca
Istnieje kilka rodzajów stymulatorów serca – lekarz dobiera urządzenie do potrzeb i stanu zdrowia pacjenta. Oto niektóre z najczęściej stosowanych typów rozruszników:
- jednojamowe – posiadają jeden przewód elektrodowy, który wprowadza się do jednej z jam serca (przedsionka lub komory). Stosowane są, gdy konieczne bywa stymulowanie wyłącznie jednego obszaru serca;
- dwujamowe – mają dwa przewody elektrodowe, które wprowadzane są do obu jam serca (przedsionka i komory). Dzięki temu mogą stymulować oba obszary serca, synchronizując skurcze mięśnia sercowego;
- trójjamowe – mają aż trzy przewody elektrodowe. Są stosowane u pacjentów z niewydolnością serca oraz zaburzeniami przewodzenia w obu komorach i przedsionkach. Stymulują zarówno przedsionki, jak i komory, aby poprawić synchronizację pracy serca;
- ICD – kardiowerter-defibrylator, stosowany u chorych z zaawansowaną niewydolnością mięśnia sercowego.
Rozrusznik serca – wskazania
Implantacja rozrusznika bywa najlepszym sposobem leczenia nie tylko w przypadku bradykardii. Również pacjenci z innymi objawami arytmii są kierowani na zabieg. Oto najczęstsze wskazania do wstawienia stymulatora serca:
- zespół chorego węzła zatokowo-przedsionkowego,
- migotanie przedsionków,
- blok serca.
Wszczepianie rozrusznika serca – jak przebiega zabieg?
Zabieg wszczepienia rozrusznika serca wykonywany jest najczęściej w znieczuleniu miejscowym. Pod stałą kontrolą aparatu RTG z monitorem oraz EKG, specjalista przez żyłę podobojczykową lub szyjną, wprowadza elektrody do jam serca pacjenta. Następnie nacina skórę pod obojczykiem na mięśniu piersiowym i odpowiednio umieszcza stymulator. Cały zabieg trwa ok. 60 minut, a po jego zakończeniu należy leżeć przez kilka lub kilkanaście godzin. Pacjent z rozrusznikiem serca przez następną dobę znajduje się pod opieką lekarza, który za pomocą EKG monitoruje pracę urządzenia.
Warto wiedzieć, że w niektórych sytuacjach wszczepienie rozrusznika serca jest refundowane przez NFZ. Jeśli przypadek danego pacjenta nie kwalifikuje się do refundacji, wówczas za stymulator trzeba zapłacić od kilku do nawet kilkunastu tysięcy złotych.
Czy mogą występować powikłania po zabiegu wszczepienia rozrusznika serca?
Każdy zabieg chirurgiczny niesie ryzyko powikłań. W przypadku implantacji rozrusznika serca może wystąpić tzw. zespół stymulatorowy. Obejmuje on objawy, związane ze złą tolerancją sztucznej stymulacji. U pacjenta mogą pojawić się dolegliwości, takie jak: bóle głowy, zmęczenie, ból w klatce piersiowej (nie tylko w miejscu wszczepienia rozrusznika).
Innymi objawami zespołu stymulatorowego bywa obrzęk płuc, obrzęki kostek, czy migotanie przedsionków. Jeśli osoba po operacji zaobserwuje u siebie powyższe objawy lub w okolicy wszczepienia rozrusznika pojawią się zgrubienia, opuchlizna, zaczerwienienie oraz silny ból, należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem.
Rozrusznik serca – o czym należy pamiętać?
Osoba, której został wszczepiony rozrusznik serca, powinna regularnie zgłaszać się na kontrole lekarskie, zgodnie z terminami wyznaczonymi przez kardiologa. Specjalista sprawdzi, czy stymulator działa bez zarzutu i ewentualnie odrobinę zmieni jego ustawienia, dopasowując je do potrzeb pacjenta.
Warto wiedzieć, że rozrusznik serca nie jest przeszkodą w wykonywaniu wielu codziennych czynności. Wbrew krążącym mitom, nadal można podejmować aktywność fizyczną (poza sportami ekstremalnymi lub walki), latać samolotami, używać telefonu komórkowego, czy odbywać wizyty u stomatologa.
Każdy pacjent z rozrusznikiem serca może również poddawać się badaniom diagnostycznym, takim jak USG, mammografia, czy RTG. Wyjątek stanowi rezonans magnetyczny (MRI), ponieważ jego magnes zakłóca działanie sztucznego stymulatora serca. Nowsze modele rozruszników mają opcję przeprogramowania na czas badania, jednak należy poinformować o tym wcześniej personel medyczny.
Rozrusznik serca – przeciwwskazania
Nie każdy pacjent może być poddany zabiegowi implantacji rozrusznika serca. W przypadku przejściowych zaburzeń rytmu serca lub odwracalnych zakłóceń automatyzmu, czy przewodzenia impulsów, lekarze wybierają inne sposoby leczenia arytmii. Do operacji nie zostaną zakwalifikowani również pacjenci, u których rozwija się miejscowe lub ogólne zakażenie.
Jeśli chory przyjmuje na co dzień leki wpływające na krzepliwość krwi, powinien koniecznie zgłosić to lekarzowi przed zabiegiem. Specjalista będzie mógł wykonać badania szybkości krzepnięcia i zdecydować o ewentualnym odstawieniu lub zmniejszeniu dawki preparatu.
Podsumowanie
Implantacja rozrusznika serca to nowoczesna metoda leczenia zaburzeń rytmu serca, polegająca na zastąpieniu (lub wspomaganiu) naturalnego generatora impulsów elektrycznych, sztucznym. Pacjenci po zabiegu powinni przez minimum 24 godziny być pod obserwacją lekarza, a później pojawiać się na kontrolach w wyznaczonych terminach. Rozrusznik serca nie stanowi przeciwwskazania do podejmowania aktywności fizycznej, podróżowania, czy korzystania z nowoczesnych metod diagnostyki, z wyjątkiem badań z wykorzystaniem pola magnetycznego.
Źródła:
- R. Załuska, M. Bobruk, M. Grabowski, Podsumowanie wskazań do implantacji
układów stymulujących serce, „Varia Medica”, 2019, t. 3, nr 4, s. 346-355. - A. Reczek, J. Piekarz, Przygotowanie pacjenta po implantacji kardiowertera-defibrylatora do samoopieki, „Problemy pielęgniarstwa”, 2017, t. 25, nr 2, s. 121-126.
- M. Kempa, G. Raczak, Prowadzenie chorych z implantowanym kardiowerterem–defibrylatorem serca. Medical care of patients post cardioverter–defibrillator implantation, „Forum Medycyny Rodzinnej”, 2010, t. 4, nr 3, s. 167-173.
Autorka
Aleksandra Chojnowska – absolwentka Uniwersytetu Jagiellońskiego, magister filologii polskiej, copywriterka. Od lat zgłębia wiedzę na tematy związane ze zdrowiem oraz urodą i z pasją pisze o tym, jak każdego dnia dbać zarówno o siebie, jak i o bliskich. Prywatnie doświadczona mama.
Powiązane kategorie
Ostatnia aktualizacja [30.10.2024]