Zrozumieć chorobę Alzheimera. 21 września – Światowy Dzień Choroby Alzheimera
Choroba Alzheimera charakteryzuje się postępującym zaburzeniem funkcji poznawczych oraz zachowania. Schorzenie rozwija się powoli i stopniowo prowadzi do całkowitej niezdolności do samodzielnego funkcjonowania. Osoba chora staje się zależna od opiekunów. Niestety, wciąż nie udało się ustalić dokładnej przyczyny oraz opracować skutecznego leczenia. Sprawdź, co trzeba wiedzieć o chorobie Alzheimera.
Każdego roku 21. września obchodzony jest Światowy Dzień Choroby Alzheimera. Został on ustanowiony w 1994 roku przez Międzynarodową Organizację Alzheimer’s Disease International. Święto to jest doskonałą okazją do edukowania, podnoszenia świadomości społecznej, a także przeciwdziałania stygmatyzacji osób chorych.
Z artykułu dowiesz się:
Na czym polega choroba Alzheimera?
Choroba Alzheimera jest najczęstszą postacią otępienia. Jest zaliczana do schorzeń neurodegeneracyjnych, czyli związanych z postępującą utratą komórek nerwowych. W jej przebiegu dochodzi głównie do uszkodzenia kory mózgowej. Dlatego objawy choroby Alzheimera to głównie zaburzenia funkcji poznawczych i zaburzenia zachowania. Ostatecznie powoduje niezdolność do samodzielnej egzystencji i prowadzi do śmierci osoby chorej.
Choroba Alzheimera dotyczy głównie ludzi po 65. roku życia, chociaż może pojawić się już wcześniej. Szacuje się, że w Polsce choruje ponad 300 tysięcy osób. Jest to schorzenie nieuleczalne. Można jedynie łagodzić jego objawy oraz spowolnić rozwój. Ryzyko choroby Alzheimera rośnie z wiekiem.
Choroba Alzheimera – przyczyny
Mimo przeprowadzenia wielu badań nie udało się ustalić dokładnych przyczyn choroby Alzheimera oraz mechanizmów jej powstawania. Prawdopodobnie u chorych dochodzi do nieprawidłowego odkładania się białka amyloidowego w mózgu. Większość badaczy uważa, że za chorobę Alzheimera odpowiada połączenie czynników genetycznych, środowiskowych oraz stylu życia.
Ryzyko wystąpienia choroby Alzheimera wzrasta:
- u osób starszych,
- u kobiet
- u chorych na cukrzycę,
- u chorych na nadciśnienie tętnicze,
- u osób z niskim poziomem wykształcenia,
- u osób z niską aktywnością umysłową i niskim poziomem wykształcenia,
- u osób narażonych na duży lub długotrwały stres,
- po urazach głowy,
- przy wysokim poziomie homocysteiny.
Ryzyko zachorowania jest wyższe również, gdy Alzheimer został stwierdzony u członka najbliższej rodziny.
Choroba Alzheimera – objawy
Warto zdawać sobie sprawę, że proces chorobowy rozpoczyna się nawet kilkadziesiąt lat przed pojawieniem się objawów choroby Alzheimera. Rozwój choroby zwykle jest powolny, a dolegliwości nasilają się wraz z wiekiem. Początkowe symptomy są nieuchwytne dla otoczenia, a często nawet dla samego chorego.
W chorobie Alzheimera występują:
- narastające zaburzenia pamięci,
- problemy w uczeniu się i przyswajaniu nowych informacji,
- trudności w planowaniu i rozwiązywaniu problemów,
- zubożenie słownictwa,
- zaburzenia koncentracji,
- zaburzenia orientacji,
- problemy z myśleniem abstrakcyjnym,
- zaburzenia nastroju i zachowania,
- zaburzenia wzrokowo-przestrzenne,
- pobudzenie psychoruchowe występujące na zmianę z apatią,
- nierozpoznawanie siebie w lustrze,
- zaburzenia snu,
- spowolnienie ruchowe,
- objawy psychotyczne,
- objawy ogólnoustrojowe.
Rozpoznanie choroby Alzheimera stawia się na podstawie wywiadu rodzinnego i obserwacji klinicznej. Pomocniczo wykorzystuje się badania obrazowe. Zostały opracowane specjalne kryteria, obejmujące cechy, które muszą wystąpić, aby postawić diagnozę. Chorobę ostatecznie można rozpoznać dopiero po śmierci w czasie badania histopatologicznego mózgu.
Choroba Alzheimera – etapy
- Otępienie łagodne
Obecne są lekkie zaburzenia pamięci i koncentracji. Dotyczą one głównie nowych informacji. Mogą pojawić się także zaburzenia nastroju, wycofanie ze społeczeństwa. Osoba chora jest samodzielna. - Otępienie średniozaawansowane
Pojawiają się zaburzenia mowy, orientacji, zachowania oraz objawy psychotyczne. Na tym etapie choroby Alzheimera chorzy stają się mniej samodzielni. Gubią się, nie rozpoznają bliskich, stają się drażliwi i agresywni. - Otępienie bardzo zaawansowane
Osoba chora nie jest w stanie samodzielnie funkcjonować. Przestaje odróżniać pory dnia, nie potrafi się komunikować. Pojawiają się zaburzenia ruchowe, a w konsekwencji pacjent przestaje wstawać z łóżka. Dochodzi do wyniszczenia organizmu. - angażowanie osoby chorej w codzienne czynności (jeżeli jej stan na to pozwala),
- niewyręczanie chorego w podstawowych czynnościach (tak długo, jak to możliwe),
- etykietowanie przedmiotów,
- zapisywanie najważniejszych informacji i zadań do wykonania,
- opracowanie planu dnia (regularność pozwala zachować spokój i zmniejsza stres),
- zapewnienie choremu wspólnej rozrywki (również aktywności ćwiczących pamięć),
- zapewnienie bezpiecznego środowiska w domu (zabezpieczenie balkonów, drzwi, kuchenki, ustawienie mebli dopasowane do możliwości fizycznych, schowanie niebezpiecznych przedmiotów),
- zachowanie spokoju i cierpliwości.
- M. Gaweł, A. Potulska-Chromik, Choroby neurodegeneracyjne: choroba Alzheimera i Parkinsona, “Postępy Nauk Medycznych” 2015, nr 7, s. 468-476.
- A. Barczak, Wczesne rozpoznanie choroby Alzheimera – wskazówki dla lekarza POZ, “Lekarz POZ” 2022, nr 1, s. 57-62.
Jak opiekować się osobą starszą z chorobą Alzheimera?
Opiekę należy dostosować do etapu choroby oraz możliwości osoby chorej. Najważniejsze wskazówki to:
Bliscy powinni dbać o to, aby chory stosował zlecone leczenie. Choroba Alzheimera z czasem powoduje, że opiekun musi wykonywać wszystkie czynności przy chorym (pomoc w poruszaniu się, toaleta, karmienie), a także podejmować działania niwelujące pojawiające się problemy medyczne (np. odleżyny, choroby jamy ustnej).
Podsumowanie
Choroba Alzheimera jest osobą neurodegeneracyjną, która przebiega w kilku etapach. Charakteryzuje się zaburzeniem funkcji poznawczych i zachowania. Leczenie choroby Alzheimera jest objawowe. Dzięki lekom możliwe jest złagodzenie objawów. Jednak jest to schorzenie, którego nie można całkowicie wyleczyć. Chorobę Alzheimera charakteryzuje powolny przebieg. Ostatecznie prowadzi ona do utraty samodzielności, a następnie śmierci. Ryzyko rozwoju Choroby alzheimera wzrasta wraz z wiekiem.
Źródła:
Autorka
Angelika Janowicz – absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na kierunku pielęgniarstwo. Pisze o zdrowiu, ponieważ wie, jak ważna jest edukacja pacjenta. Wielbicielka podróży i kuchni greckiej.