Zespół suchego oka – czym się objawia i jak go leczyć?
Zespół suchego oka jest schorzeniem okulistycznym, którego przyczyną jest nieprawidłowe nawilżenie powierzchni oka. W efekcie dochodzi do wysychania narządu wzroku, co skutkuje szeregiem nieprzyjemnych dolegliwości - m.in. pieczeniem, zaczerwienieniem i uczuciem suchości oka. Sprawdź, jakie są sposoby leczenia zespołu suchego oka.
Zespół suchego oka jest jednym z częściej występujących schorzeń dotyczących oczu. Badania epidemiologiczne wskazują, że cierpi na niego nawet 11-17% dorosłej populacji. Uważa się jednak, że rzeczywista zachorowalność może być wyższa. Niektóre źródła wskazują, że odsetek chorych wynosi 35%. Wiadomo, że problem ten narasta, co obserwuje się na całym świecie.
Z artykułu dowiesz się:
Zespół suchego oka – na czym polega?
Zespół suchego oka jest schorzeniem okulistycznym związanym z niedostatecznym wydzielaniem łez, nadmiernym parowaniem filmu łzowego z powierzchni oka lub jego nieprawidłowym składem. Choroba istotnie wpływa na proces widzenia, a także na jakość życia chorych. Zespół suchego oka częściej obserwuje się u kobiet niż u mężczyzn, a ryzyko jego wystąpienia rośnie wraz z wiekiem.
Film łzowy jest jest cienką warstwą ochronną, która pokrywa powierzchnię oka, a dokładniej rogówkę i spojówkę. Jej zadaniem jest ich nawilżenie, odżywienie i zabezpieczenie przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi. Zmniejsza także tarcie między tkankami i wspiera proces prawidłowego widzenia. Film łzowy ma budowę warstwową. Na zewnątrz znajduje się warstwa lipidowa, a pod nią obecna jest warstwa wodna i mucynowa. Składa się on głównie z wody, a około 10% jego składu stanowią tłuszcze, sole mineralne, białka i mucyna. Film łzowy jest wytwarzany przez gruczoł łzowy w górnym kąciku oczodołu. Jest on odbudowywany podczas każdego mrugnięcia.
Suche oko – przyczyny powstawania
Zespół suchego oka jest schorzeniem wieloczynnikowym. Jego przyczyną są zaburzenia filmu łzowego, które są związane z jego nieprawidłowym składem, zmniejszoną produkcją lub nadmiernym parowaniem łez z powierzchni gałki ocznej.
Zespół suchego oka pojawia się pod wpływem następujących czynników:
- choroby autoimmunologiczne,
- choroby przewlekłe (m.in. cukrzyca),
- choroby dermatologiczne (m.in. łojotok),
- zmiany hormonalne (np. w okresie dorastania lub po menopauzie),
- nadmierna eksploatacja narządu wzroku i zmniejszenie częstotliwości mrugania (np. podczas pracy przed ekranem komputera),
- noszenie soczewek kontaktowych,
- działanie niekorzystnych czynników zewnętrznych (m.in. suche powietrze, dym, kurz),
- stosowanie niektórych leków (m.in. środków antykoncepcyjnych),
- niedobór witaminy A,
- zabiegi okulistyczne (m.in. po laserowej korekcji wzroku),
- dysfunkcja gruczołu tarczkowego.
Zespół suchego oka może być spowodowany zanikiem gruczołu łzowego, który następuje stopniowo po 50. roku życia. Proces ten odpowiada za niedostateczną produkcję filmu łzowego.
Suche oko – objawy
Zespół suchego oka powoduje, że narząd wzroku nie jest dostatecznie chroniony przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych. Z tego powodu staje się on bardziej podatny na infekcje. Patogeny wnikają przez rogówkę. Na skutek wysychania powierzchni oka pojawiają się również nieprzyjemne dolegliwości.
Objawy suchego oka to:
- pieczenie oczu,
- przekrwienie spojówek i zaczerwienienie oczu,
- uczucie ciała obcego w oku lub piasku pod powiekami,
- suchość oczu,
- zwiększona męczliwość oczu,
- nadmierne łzawienie lub obecność surowiczej wydzieliny,
- pogorszenie widzenia.
Objawy zespołu suchego oka mają charakter przewlekły i utrzymują się przez cały rok, niezależnie od pory roku. Mogą nasilać się zimą ze względu na częstsze przebywanie w ogrzewanych pomieszczeniach. Niekorzystnie wpływa również długotrwałe wpatrywanie się w ekran komputera oraz praca wymagająca skupienia wzroku.
Diagnostyka zespołu suchego oka opiera się na rzetelnie zebranym wywiadzie chorobowym. Lekarz może opierać się także na badaniach dodatkowych – np. teście Schrimera lub czasie przerwania ciągłości filmu łzowego.
Zespół suchego oka – skuteczne sposoby na walkę z dolegliwością
Leczenie zespołu suchego oka polega na łagodzeniu nieprzyjemnych objawów. Opiera się ono na regularnym i częstym stosowaniu kropli nawilżających (tzw. sztuczne łzy). Ważne jest, aby preparat nie zawierał substancji konserwujących. Niekiedy konieczne jest także włączenie leków przeciwzapalnych. W terapii ważne jest podjęcie działań zmniejszających ryzyko pojawienia się dolegliwości (m.in. dieta bogata w witaminę A, unikanie ekspozycji na dym papierosowy, częste przerwy podczas pracy przy komputerze).
Podsumowanie
Zespół suchego oka jest schorzeniem związanym z nadmiernym wysychaniem rogówki i spojówki na skutek niedostatecznej produkcji lub nadmiernego parowania filmu łzowego. Do objawów zalicza się głównie zaczerwienienie oczu, uczucie suchości, uczucie ciała obcego w oku, pieczenie oczu i zaburzenia widzenia. Działania lecznicze obejmują łagodzenie nieprzyjemnych objawów. Głównym z nich jest stosowanie nawilżających kropli do oczu.
Źródła:
- A. Opala, D. Wiącek, I. Grabska-Liberek, Zespół suchego oka - jak diagnozować i kiedy leczyć w gabinecie lekarza POZ, “Lekarz POZ” 2022, nr 1, s. 78-81.
- I.K. Garaszczuk, Zespół suchego oka - rekomendowany protokół diagnostyczny, “Ophthatherapy” 2019, nr 22, s. 86-92.
Autorka
Angelika Janowicz – absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na kierunku pielęgniarstwo. Pisze o zdrowiu, ponieważ wie, jak ważna jest edukacja pacjenta. Wielbicielka podróży i kuchni greckiej.