Zerwanie ścięgna Achillesa – jak leczyć i rehabilitować?
Zerwanie ścięgna Achillesa jest jedną z najczęstszych kontuzji. Jego uszkodzenie najczęściej związane jest z uprawianiem sportów, jednak zdarza się również u osób nieaktywnych fizycznie. Konieczne jest rozpoczęcie odpowiedniego leczenia, aby móc powrócić do pełnej sprawności. Sprawdź, co robić w przypadku zerwania ścięgna Achillesa.
Zerwanie ścięgna Achillesa charakteryzuje się przerwaniem ciągłości tej struktury anatomicznej. Staje się to przyczyną problemów w funkcjonowaniu kończyny, wielu nieprzyjemnych dolegliwości oraz pogorszenia jakości życia. Uraz uniemożliwia wykonywanie codziennych czynności, takich jak chodzenie, skakanie i bieganie. Uważa się, że schorzenia ścięgna Achillesa należą do najczęstszych problemów w obrębie kończyn dolnych i stanowią aż 14% wszystkich uszkodzeń narządu ruchu.
Z artykułu dowiesz się:
Ścięgno Achillesa – budowa anatomiczna
Ścięgno Achillesa jest największym i najmocniejszym ścięgnem w organizmie człowieka. Jest ono wspólnym fragmentem dla mięśnia brzuchatego łydki i mięśnia płaszczkowatego. W części szczytowej jest płaskie i szerokie, natomiast ku dołowi stopniowo się zwęża i staje się coraz grubsze. Zbudowane jest z tkanki włóknistej. Wytrzymałość ścięgna Achillesa jest związana z obecnością kolagenu typu I, który jest elastyczny i odporny na rozciąganie. Dodatkową ochronę stanowi wierzchnia warstwa tkanki łącznej. Jego zakończenie znajduje się w dolnej części kości piętowej.
Ścięgno Achillesa jest głównym zginaczem stawu skokowego. Dzięki niemu możliwe jest chodzenie, a także skakanie, bieganie, wspinanie się na palce oraz ruchy stopy w górę i w dół. Struktura ta jest poddawana dużym obciążeniom, które znacznie przekraczają masę ciała danej osoby. Z tego powodu bardzo łatwo może dojść do różnego rodzaju urazów. Zalicza się do nich: zapalenie ścięgna Achillesa, jego przeciążenie, naderwanie lub zerwanie.
Zerwanie ścięgna Achillesa – objawy
Zerwane ścięgno Achillesa objawia się w następujący sposób:
- nagły i silny ból (który może nasilać się z czasem),
- charakterystyczny trzask,
- uczucie uderzenia lub kopnięcia w łydkę,
- narastający obrzęk w okolicy ścięgna,
- poszerzenie obrysu ścięgna,
- wzmożone ucieplenie skóry w okolicy ścięgna,
- niemożność grzbietowego zgięcia stopy i stawania na palcach,
- utrudnienia w poruszaniu się,
- krwiak.
Pojawienie się powyższych objawów jest wskazaniem do konsultacji z lekarzem. W diagnostyce stosuje się badanie lekarskie (w tym test Thompsona) oraz badania obrazowe (m.in. rezonans magnetyczny i USG).
Jak dochodzi do uszkodzenia ścięgna Achillesa?
Wyróżnia się:
- częściowe zerwanie ścięgna Achillesa – włókna ścięgna są uszkodzone częściowo,
- całkowite zerwanie ścięgna Achillesa – włókna ścięgna są całkowicie przerwane.
Do urazu ścięgna Achillesa najczęściej dochodzi w trakcie uprawiania sportu rekreacyjnego lub profesjonalnego. Może być on związany z dużym i gwałtownym naprężeniem ścięgna w krótkim czasie, nagłym zgięciem grzbietowym stopy przy jej pełnym obciążeniu, lądowaniem na przodostopie, po którym następuje gwałtowne zgięcie stopy. Dyscypliną sportową, która sprzyja uszkodzeniu ścięgna Achillesa jest przede wszystkim bieganie (zwłaszcza długodystansowe), ale też koszykówka, siatkówka, piłka nożna.
Uszkodzenie ścięgna Achillesa może być spowodowane również przez powtarzalne obciążanie kończyn dolnych, zmiany degeneracyjne oraz stany zapalne. Ryzyko urazu wzrasta w przypadku osób, które nie przygotowują się odpowiednio do aktywności fizycznej (brak rozgrzewki, zbyt intensywny trening, nieprawidłowa technika ćwiczeń, nieodpowiednie obuwie).
Metody leczenia
Leczenie jest dopasowywane indywidualnie do każdego przypadku. W terapii stosuje się metody zachowawcze i chirurgiczne. Uraz często wiąże się z koniecznością unieruchomienia kończyny na okres kilku tygodni. Podaje się także leki przeciwbólowe oraz iniekcje preparatami zawierającymi czynnik wzrostu lub osocze bogatopłytkowe. Po zerwaniu ścięgna Achillesa niezwykle ważna jest także rehabilitacja. Działania powinny być prowadzone pod okiem fizjoterapeuty oraz samodzielnie w domu.
Jak zregenerować ścięgno Achillesa?
Dobrze poprowadzona fizjoterapia zwiększa szansę na powrót do pełnej sprawności po urazie. W celu zwiększenia wytrzymałości ścięgna Achillesa na rozciąganie, wzmocnienia mięśnia trójgłowego łydki i przywrócenia zakresu ruchu stosuje się ćwiczenia – na przykład koncentryczno-ekscentryczne, trening propriocepcji, rozciąganie mięśni. Ważne jest stopniowe zwiększanie aktywności i powolny powrót do funkcjonowania w pełnym obciążeniu. Stosowane są także różnego rodzaju zabiegi (m.in. ultradźwięki, masaże, kinesiotaping, laseroterapia, krioterapia). Pacjent powinien znać zasady profilaktyki, aby nie doszło do ponownego uszkodzenia ścięgna (przygotowanie do ćwiczeń, dopasowanie treningu do możliwości, odpowiednie obuwie, regeneracja).
Podsumowanie
Objawy zerwania ścięgna Achillesa to nagły ból, trudności z poruszaniem stopą, charakterystyczny trzask oraz obrzęk. Uraz najczęściej jest spowodowany przeciążeniem w trakcie aktywności sportowej. Mogą do niego prowadzić także zmiany degeneracyjne i przewlekły stan zapalny ścięgna Achillesa. W leczeniu stosuje się długotrwałe unieruchomienie lub operację, a także fizjoterapię, która ma na celu wzmocnienie mięśni łydki, przywrócenie zakresu ruchu w stawie skokowym, kształtowanie odpowiednich wzorców ruchowych i zwiększenie wytrzymałości ścięgna na rozciąganie.
Źródła:
- T. Ridan i in., Leczenie zachowawcze w uszkodzeniu ścięgna Achillesa, “Praktyczna Fizjoterapia i Rehabilitacja” 2015, nr 10, s. 59-64.
- A.M. Pogorzała, K. Wysokińska, Zerwanie ścięgna Achillesa – przyczyny, objawy kliniczne, metody leczenia i profilaktyka zapobiegająca urazom [w:] Fizjoterapia – wiedza i doświadczenie. Monografia pod redakcją Adrianny Marii Borowicz. Poznań 2018. s. 47–61.
- K. Strojek i in., Etiologia i patomechanizm uszkodzenia ścięgna Achillesa, Journal of Education, Health and Sport” 2016, nr 6(11), s. 147-160.
Autorka
Angelika Janowicz – absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na kierunku pielęgniarstwo. Pisze o zdrowiu, ponieważ wie, jak ważna jest edukacja pacjenta. Wielbicielka podróży i kuchni greckiej.